________________
( ४)
४) आचार्य पूज्यपाद यांचा ' सर्वार्थसिद्धि ' ग्रंथ. ५) आचार्य भास्करनंदी कृत सुखबोधिनी तत्त्वार्थटीका. ६) आचार्य विबुधसेनचंद्र कृत तत्त्वार्थ टीका ७) आचार्य योगींद्रदेव कृत तत्त्वप्रकाशिका टीका ८) आचार्य लक्ष्मीदेव भट्टारक विरचित तत्त्वार्थ टीका ९) आचार्य अभयनंदीकृत तात्पर्यवृत्ति तत्त्वार्थ टीका १०) श्रुतसागर कृत तत्त्वार्थवृत्ति टीका ११) वालचंद्रमुनिकृत तत्त्वरत्न दीपिका
तत्त्वार्थसूत्र ग्रंथात १ ते ४ अध्याय जीवतत्त्व वर्णन, अध्याय ५ मध्ये अजीवतत्त्व, अध्याय ६-७ मध्ये आस्रवतत्त्व वर्णन. ( व्रतरुपशुशोपयोगाला आस्रबतत्त्व म्हटले आहे. ) अध्याय ८ मध्ये बंध तत्त्व, अध्याय ९ मध्ये संवर व निर्जरा तत्त्व व अध्याय १० मध्ये मोक्ष तत्त्वाचे वर्णन केले आहे. या तत्त्वार्थसार ग्रंथात जीव-अजीव आदि सात तत्त्वाचे ९ अधिकारामध्ये वर्णन केले आहे.
१) अधिकार-मध्ये मोक्ष व मोक्षाचामार्ग- सम्यग्दर्शन-ज्ञानचारित्र यांची अविना भावरुप एकता याला मोक्ष मार्ग म्हटले आहे. सम्यग्दर्शनाचे विषयभूत जीव-अजीव आदि तत्त्वांचे हेय-उपादेय रुपाने विस्तृत वर्णन करुन त्याला जाणण्याचा उपाय प्रमाण-नय-निक्षेप यांचे विस्तार पूर्वक वर्णन केले आहै. सत्-संख्या आदि व निर्देश-स्वामित्व आदि आठ अनुयोग रुपाने जीव तत्त्वाला जाणणाचा उपाय सांगितला आहे. अमूर्त जीवाचा मूर्त कर्माशी बंध कसा होतो यासंबंधी विचार करताना यद्यपि जीव स्वभावाने अमूर्त आहे तथापि अनादिकालापासून आपल्या स्वभावाचे ज्ञान-श्रद्धान नसल्यामुळे हा स्वयं भावरूपाने पर्यायरुपाने कथंचित् अजीवतत्त्व रुप १४ गुणस्थान-मार्गणा - जीवसमास रुपाने कथंचित् मूर्त बनला आहे त्यामुळे मूर्तजीवाचा मूत कर्माशी बध ( समानशील व्यसनेषु सख्यं या न्यायाने ) अनादिकाळापासून आहे. जेव्हा याला आपल्या शाष्वत ध्रुव जीवतत्त्व रुप चेतन स्वभावाची
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org