________________
समजून त्याचा आश्रय घेतो तेव्हा त्याचे परमार्थ तत्त्वश्रद्धान सम्यग्दर्शन म्हटले जाते. भूतार्थं नयाने या नव तत्त्वाला अभूतार्थ समजून मानव तत्त्वामध्ये सदाकाळ अन्वयरूप राहणारा जो कारतत्त्वाला त्याला भूनार्थ परमार्थ समजणे ते सम्यग्दर्शन होय ' समान शील व्यसनेषु सख्यं ' या न्यायाने जीव जेव्हा आपला जीवत्व स्वभाव कायम ठेवून कथंचित् भावरुपाने - पर्यायरूपाने अजीव तत्त्वरुप | १४ गुणस्थान १४ मार्ग णा. १४ जीवसमास रुप ) बनतो तेव्हा त्याचा कर्माशी आस्रव बध तत्त्व रूपाने संबंध होतो. जेव्हा हा रत्नत्रयधर्म सम्यग्दर्शन-ज्ञानचारित्र रुपाने परिणामतो तेव्हा जीवतत्त्वरूपाने परिणमन करीत संवरनिर्जरा - मोक्ष अवस्था धारण करुन कर्मापासून पूर्ण मुक्त होऊन शुद्ध आत्मतत्त्वारूपाने सदाकाळ स्थिर होतो. जसे जीवाला कर्माशी संबंध होण्यासाठी कथंचित् अजीवतत्त्वरूप व्हावे लागते तसेच कार्माणवर्गणारुप पुग्दल द्रव्य देखील कर्मरुपाने कथंचित् चेतन द्रव्यजीवरुप बनते तेव्हा त्याचे मध्ये जीव गुणाचा घात करण्याचे निमित्तत्त्व सामर्थ्य उत्पन्न होते कर्मरुप बनल्याशिवाय जीवाशी बंध होत नाही. याप्रमाणें जीव व अजीव दोन्ही द्रव्य आपला स्वभाव कथंचित् सोडून विभावरुप ( जीवअजीव - अचेतनरुप, व अजीव कथंचित् चेतनरूप कर्मरुप बनतात तेव्हा या दोहाच्या बद्ध अवस्थेमुळे इतर आस्रव -बध-संवर - निर्जरा - मोक्ष ही तत्त्व व्यवस्था निर्माण होते.
या तत्त्वार्थसार ग्रंथाची रचना प्रामुख्याने आचार्य उमास्वामीच्या ' तत्त्वार्थ सूत्र' या ग्रंथाच्या आधाराने आचार्य अमृत चंद्रसूरि यानी केली आहे. तत्त्वार्थ सूत्र ग्रंथावर अनेक आचार्यानी अनेक ग्रंथाची रचना केली आहे.
१) आचार्य समंतभद्र यांचे गंधहस्तिमहाभाष्य' ( हा ग्रंथ सध्या उपलब्ध नाही भूमिगत आहे परंतु लवकरच तो ग्रंथ उपलब्ध करण्याचा प्रयत्न होत आहे. )
२) आचार्य विद्यानंदी यांचा तत्त्वार्थ श्लोकवार्तिक भाग १ ते ७. ३) आचार्य अकलंक देव यांचे तत्त्वार्थ राजवार्तिक. ( पूर्वार्ध -
उत्तरार्ध )
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
