________________
तृतीय अधिकार
अर्थ- संस्थानाचे २ भेद आहेत. १) इत्थंलक्षण- त्रिकोण चतुष्कोण गोल २) अनित्थं लक्षण- मेघादिकाचे आकार.
सूक्ष्मत्व भेद अन्त्यमापेक्षिकं चेति सूक्ष्मत्वं द्विविधं भवेत् ।
परमाणुषु तत्रान्त्यमन्यद् बिल्वामलकादिषु ॥ ६५ ॥ अर्थ- सूक्ष्मत्वाचे २ प्रकार आहेत. १) अन्तिमसूक्ष्मत्व २) आपेक्षिक १) अन्तिम सूक्ष्मत्व- परमाणु २) आपेक्षिक सूक्ष्मत्व - आवळा, बेल, भोपळा आदि.
स्थैल्यके भेद
अन्त्यापेक्षिक भेदेन ज्ञेयं स्थौल्यमपि द्विधा ।
महास्कन्धेऽन्त्यमन्य वदरामल कादिषु ।। ६६ ।। अर्थ- स्थौल्य कर्म प्रकृतीचे देखील २ भेद आहेत. १) अन्त्य २) आपेक्षिक १) अन्तिम स्थलता लोकाकार महास्कन्ध आहे. २) आपेक्षित स्थूलता बोर, आवळा इत्यादी पदार्थ एकमेकापेक्षा स्थूल म्हगले जातात.
बंधाचे भेद
द्विधा वैससिको बन्धस्तथा प्रायोगिकोऽपि च । तत्र वैससिको वन्हि विद्युदम्भोधराविषु । बंधः प्रायोगिको ज्ञेयो जतुकाष्ठादिलक्षणः ॥६७॥ (पट्पदं) कर्म नोकर्म बन्धो य: सोऽपि प्रायोगिको भवेत् ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
