________________
१३८
तस्वार्थसार अधिकार २ रा
लोकाकाशाच्या ऊर्ध्वभागी अडीच द्वीपाच्या क्षेत्राचा आकार प्रमाण ४५ लाख योजन विस्तार असलेली सिद्ध शिला नामक आठवी पृथ्वी आहे. तेथे सिद्धजीव अनन्त काल पर्यंत आपल्या अनन्त ज्ञान-दर्शन सुखाचे अनुभव घेतात. ते पुनः कधीही संसारात येत नाहीत.
जीबराशि अक्षय अनन्त आहे. आतापर्यंत अतीत अनादि कालापासून अनन्त सिद्ध होऊन गेले. वर्तमान काळी विदेह क्षेत्रातून सिद्ध होत आहेत. पुढे अनन्त काल पर्यंत अनन्त सिद्ध होणार आहेत. दर ६ महिने ८ समयाला ६०८ जीव नित्य निगोद राशीतून संसारराशीत येत आहेत. व तितकेच जीव संसारराशीतून सिद्ध होत आहेत.
तथापि नित्य निगोद राशी अनंतानंत जीव राशीने सदा युक्त राहणार आहे. ज्या प्रमाणे कालाच्या समयाला आदि- अंत नाही. अशी ही जीवराशि अक्षय अनन्त आहे.
जीवाचे भेद सामान्या देकधा जीवो बद्धो मुक्तस्ततो द्विधा । स एवासिद्ध-नोसिद्ध-सिद्धत्वात् कीर्त्यते त्रिधा ।। २३४ ।। श्वाभ्रतिर्यग-नरामर्त्य विकल्पात् स चतुर्विधः । प्रशम-क्षय-तद्वन्द्व-परिणामोदयोद्भवात् ॥ २३५ ।। भावात् पंचविधत्वात् स पंच भेदः प्ररूप्यते । षड्- मार्ग गमनात् षोढा, सप्तधा सप्तभंगतः ॥ २३६ ।। अष्टधाऽष्ट गुणात्मत्वात् अष्टकर्मवृतोऽपि च । पदार्थ नवकात्मत्वात् नवधा दशधा तु सः । दशजीवभिदात्मत्वात्, इति चिन्त्यं यथागम ।। २३७ ।।
अर्थ- १) सामान्य नय दृष्टीने अनन्न जीवराशी जीवत्वधर्माने एकसदृश आहे म्हणून जीव एक आहे.
२) १ संसारी व मुक्त या भेदाने जीवाचे २ भेद आहेत.
३) १ असिद्ध, २ नोसिद्ध, ३ सिद्ध या भेदाने जीवाचे ३ प्रकार आहेत. १ बहिरात्मा मिथ्यादृष्टि अज्ञानी असिद्ध, २ अन्तरात्मा सम्यक्
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
