________________
तत्वार्थसार अधिकार २ रा
१२३
जंबूद्वीपास वेष्ठन दुप्पट विस्तार असलेला लवणोदधि नामक समुद्र आहे त्याला परिवेष्ठित दुप्पट विस्तार असलेला धातकी खंड नामक द्वीप आहे. त्याला वेष्ठन दुप्पट विस्ताराचा कालोदधि समुद्र आहे. त्याला वेष्ठन दुप्पट विस्ताराचा पुष्करद्वीप आहे या क्रमाने असंख्यात द्वीप समुद्र एकमेकास वेष्ठित दुप्पट दुप्पट विस्तार असलेले वलयाकार स्थित आहेत.
जंबूद्वीपांत क्षेत्ररचना
सप्त क्षेत्राणि भरतस्तथा हैमवतो हरिः । विदेहो रम्यकश्चैव हैरण्यवत एव च ॥
ऐरावतश्च तिष्ठन्ति जंबूद्वीपे यथाक्रमं ।। १९३॥ ( षट्पदं )
अर्थ - जंबूद्वीपात ७ क्षेत्र आहेत. १ भरत २ हैमवत ३ हरि ४ विदेह ५ रम्यक ६ हैरण्यवत ७ ऐरावत.
कुलाचल पर्वत
पार्श्वेषु मणिभिश्चित्रा ऊर्ध्वाधस्तुल्यविस्तराः । तद्विभागकरा षट् स्युः शैलाः पूर्वापरायताः ॥१९४॥ हिमवान् महा निषधो नीलरुक्मिणौ । शिखरी चेति संचित्या एते वर्षधराद्रयः ॥। १९५ ।।
कनकार्जुन कल्याण वैडूर्यार्जुन कांचनैः । यथाक्रमेण निर्वृताश्चिन्त्यास्ते षण्महीधराः ।।१९६ ।।
अर्थ- वरील ७ क्षेत्राना विभागणारे सहा वर्षधर पर्वत आहेत सर्व पर्वत चित्रविचित्र मणिरत्नानी रत्नखचित आहेत पर्वतांचे दोन्ही भाग खाली बर समान विस्ताराचे आहेत. १ हिमवान् २ महाहिमवान ३ निषेध ४ नील ५ रुक्मि ६ शिखरिन् नामक ६ वर्षधर पर्वत आहेत. ते पर्वत क्रमाने पहिला पर्वत सुवर्णमय, दुसरा चांदीमय, तिसरा सुवर्णमय चौथा वैडूर्यमय, पाचवा चांदीमय व सहावा सुवर्णमय आहे.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
