________________
तत्त्वार्थसार अधिकार २ रा
११९
नाही. तसेच दक्षिणेन्द्र (सौधर्म- ऐशान युगलापैकी दक्षिण- उजवा पहिला सौधर्म इंद्र, सानत्कुमार-माहेन्द्र युगलापैकी दक्षिणउजवा पहिला सानत्कुमार · इंद्र, ब्रह्म-ब्रह्मोनर लांतव- कापिष्ट या स्वर्गातील पहिला दक्षिण ब्रम्हेन्द्र, शुक्र महाशुक्र शतार-सहस्रार या स्वर्गातील पहिला दक्षिण शुक्र-इन्द्र, आनत प्राणत युगलातील पहिला दक्षिण आनतेन्द्र व आरण-अच्युत युग यातील पहिला दक्षिण आरणेंद्र) ज्याप्रमाणे दक्षिणेंद्र सर्व स्वर्गातील लोकपालजातीचे देव, लौकान्तिक देव, सर्व शची (इंद्राणी) व सौधर्म इन्द्र हे सर्व स्वर्गातून च्युत होऊन मनुष्यभव धारण करून नियमाने त्याच भवात मोक्ष स जातात. त्याना दुसराभव धारण करावा लागत नाही.
त्रिलोक विभाग वर्णन धर्माधर्मास्तिकायाभ्यां व्याप्तः कालाणुभिस्तथा ।
व्योम्नि पुद्गल संछन्नो लोकः स्यात् क्षेत्रमात्मनां ।। १७६ ।।
अर्थ- आकाशाच्या बहुमध्यभागी जेवढे आकाशद्रव्य धर्मास्तिकाय अधर्मास्ति काय यानी व्याप्त आहे. तसेच लोकाकाशाच्या एक एक प्रदेशावर एक एक कालाण याप्रमाणे असंख्यात कालाण द्रव्यानी व्याप्त अ हे व जे पुद्गलद्रव्याच्या महास्कंधाने व्याप्त आहे व जेथे अनन्तानन्तजीव गचपच भरले आहेत, असे अस त्यात प्रदेश प्रमाण जे क्षेत्र त्याला लोकाकाश म्हणतात.
लोककाशाचा आकार अधोवेत्रासनाकारो मध्येऽसौ झल्लरीसमः। ऊर्ध्वं मृदंगसंस्थानो लोकः सर्वज्ञणितः ।। १७७ ॥
अर्थ - लोकाकाशाचे तीन विभाग आहेत. १ अधोलोक, २ मध्यलोक ३ ऊर्ध्वलाक,
१ अधोलोक वेत्रासनाकार खाली मुळात रुंदी ७ राजू. पुढे क्रमाने कमी होत होत ७ राजू व्या उंचीवर-रुंदी १ राजू, सर्वत्र जाडी ७ राजू.
२ मध्यलोक झालरीचे आकार समान १ राजू रुंद व जाडी ७ राजू प्रमाण आहे. त्यामध्ये असंख्यात द्वीप-समुद्र आहेत. मध्यभागी
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
