________________
तत्वार्थसार अधिकार २ रा
अर्थ- सर्व लब्धयपर्याप्तक तिर्यंच व मनुष्य नियमाने तिर्यंच च होतात. अन्यगतीत जात नाहीत. तसेच सूक्ष्म एकेंद्रिय जीव, वादर अग्निकायिक व वायुकायिक जीव व असंज्ञी पंचेंद्रिय जीव हे पुनः तिर्यंच च होतात, अन्य गतीत जात नाहीत. बादर पृथ्वीकायिक जलकायिक. पर्याप्त जीव व प्रत्येक वनस्पतिकायिक जीव मरून तिर्यंच किंवा मनुष्य होऊ शकतात. सर्वं अग्निकायिक जीव व वायुकायिक जीव मरून नियमाने तिर्यंच गतीत जातात- मनुष्यगतीत जात नहीत. पर्याप्त असंज्ञी पंचेंद्रिय तिर्यंच जीव मरून कदाचित् चार हो गतीत तिर्यंच मनुष्य-देव- नारकी होऊ शकतात. असंख्यात वर्ष आयु अपणारे भोग भूमीतील पुण्यवान मनुष्य व तिर्यंत्र मंदकषाय परिणामाने नियमाने देवगतीतच जातात इतर गतीत जात नाहीत. ते नियमाने संख्यातवर्ष आयुवाले मनुष्य व तिर्यच गतीतून च भोग भूमीत येतात. नारकी व देव भोगभूमीत जन्म घेत नाहीत. तसेच भोग भूमीतील तिर्यंच मनुष्य मरून पुनः भोगभूमीत जन्म घेत नाहीत. तसेच देवगतीतून मरून पुनः देवगतीत उत्पन्न होत नाही. नरकगतीतून मरून पुन: नरकगतीत उत्पन्न होत नाहीत. देवगतीत उत्पन्न होत नाही. त्रेसठ शलाका पुरूष पुण्यवान् असल्यामुळे मरून तिर्यंच किंवा मनुष्य होत नाहीत. पुण्यकर्मामुळे देवगतीत किंवा पापकर्मामुळे नरक गतीत जातात. तीर्थंकर व कांही शलाका पुरुष राम - भरतचक्रवर्ती वगैरे नियमाने मोक्षास जातात. नारायण व प्रतिनारायण नियमाने नरकास जातात.
११६
देवगतीत कोण उत्पन्न होतो
ये मिथ्यादृष्टयो जोवा: संज्ञिनोऽसंज्ञिनोऽथवा । व्यंतरास्ते प्रजायन्ते तथा भवनवासिनः ।। १६२ ।। संख्यातीतायुषो मर्त्यास्तिर्यञ्चोऽप्यसदृशः । उत्कृष्टास्तापसा चैव यान्ति ज्योतिष्कदेवतां ।। १६३ ।।
१ टीप- २४ तीर्थंकर १२ चक्रवर्ती ९ बलभद्र ९ नारायण ९ प्रतिनारायण
याना ६३ गलाका पुरुष म्हणतात.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
