________________
तत्त्वार्थसार अधिकार २ रा
अर्थ - सातव्या नरकातून निघालेला जीव मनुष्य गतीत उत्पन्न होत नाही. नियमाने तिर्यंच होतो. व पुनः नियमाने तेथून मरून सातव्या नरकातच जातो. सहाना नरकातून निघालेला जीव मनुष्य तिर्यंच होऊ शकतो. पण व्रत संयम धारण करीत नाही. पाचव्या नरकातून निघालेला जीव व्रत-संयम धारण करू शकतो. परंतु मोक्षाला जात नाही. चवथ्या नरकातून निघालेला जीव मोक्षाला जाऊ शकतो. पण पुण्यवान तीर्थंकरपणा प्राप्त करू शकत नाही. तिसऱ्या दुसऱ्या व पहिल्या नरकातून निघालेला जीव तीर्थंकर होऊ शकतो. पण बलदेव नारायण- प्रतिनारायण चक्रवर्ती होऊ शकत नाही.
कोणता जीव कोठे जातो
S
सर्वे पर्याप्तका जीवाः सूक्ष्मकायाश्च तैजसाः । वायवोऽसंज्ञिनश्चैषां न तिर्यग्भ्यो विनिर्गमः ॥ १५३ ॥ त्रयाणां खलु कायानां विकलानामसंज्ञिनां । मानवानां तिरश्चां वाऽविरुद्धः संक्रमोमिथः ॥ १५४ ॥ नारकाणां सुराणां च विरुद्धः संक्रमो मिथः । नारको न हि देवः स्यान्न देवो नारको भवेत् ॥ १५५ ॥ भूम्याः स्थूल पर्याप्ताः प्रत्येकांगवनस्पतिः । तिर्यङ मानुषदेवानां जन्मेषां परिकीर्तितं ।। १५६ ॥ सर्वेऽपि तैजसा जीवाः सर्वे चानिलकायिकाः । मनुजेषु न जायन्ते ध्रुवं जन्मन्यनन्तरे ।। १५७ ।। पूर्णासंज्ञितिरश्चामविरुद्धं जन्म जातुचित् । नारकामरतिर्यक्षु नृषु वा न तु सर्वतः ।। १५८ ॥ संख्यातीतायुषां मर्त्य तिरश्चां तेभ्य एव तु । संख्यातवर्षजीविभ्यः संज्ञिभ्यो जन्म संस्मृतं ।। १५९ ॥ संख्यातीतायुषा नूनं देवेष्वेवास्ति संक्रमः ।
निसर्गेण भवेत् तेषां यतो मंदकषायतः ॥ १६० ॥
शलाकापुरुषा नैव सन्त्यनन्तर जन्मनि ।
तिर्यञ्चो मानुषारचैव भाज्याः सिद्धगती तु ते ॥ १६१ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
११५
www.jainelibrary.org
