________________
तत्त्वार्थसार अधिकार २ रा
११ भव्यत्व मार्गणा भव्याभव्यविभेदेन द्विविधाः सन्ति जन्तवः ।
भव्याः सिद्धत्वयोग्याः स्युविपरीतास्तथापरे ।। ९० ।। अर्थ- जीवाचे दोन भेद आहेत. १ भव्य, २ अभव्य.
१ भव्य- जे सिद्ध-मुक्तहोण्यायोग्य आहेत. ज्याना सम्यग्दर्शन ज्ञान चारित्र रत्नत्रय प्राप्त होण्याची योग्यता असते त्याना भव्य म्हणतात.
२ अभव्य- ज्याना मुक्त होण्याची योग्यता नसते. ज्याची रत्नत्रययुक्त परिणाम होण्याची योग्यता नसते त्याना अभव्य म्हणतात
ज्या प्रमाणे ज्वर असणान्यास गोडपदार्थं रुचत नाही. गोड पदार्थही कडू वाटतो, त्याप्रमाणे ज्याला धर्माचा उपदेश रुचत नाही त्याना अभव्य म्हटले आहे. ही भव्य जीवराशी व अभव्य जीवराशी निसर्गसिद्ध आहे. कदापि यात बदल होत नाही. भव्याचा अभव्य होत नाही. अभव्याचा भव्य होत नाही. अभव्य जीव अनंत आहेत. अभव्य जीवापेक्षा भव्यजीव अनंतानंतपट अधिक आहेत. भव्य राशि अक्षय अनंत आहेत पुढे अनंत काळ जरी गेला तरी अनन्तजीव मोक्षास गेले तरी अनन्त भव्य जीव यासंसार राशी मध्ये सदासर्वकाल राहतात. अशी अक्षय-अनन्त भव्यराणी आहे. ज्याचा अनन्तकाळ गेला तरी अंत होत नाही त्याला अक्षयअनन्त म्हणतात.
१२ सम्यक्त्व मार्गणा सम्यक्त्वं खलु तत्वार्थश्रध्दानं तत् त्रिधा भवेत् । स्यात् सासादन- सम्यक्त्वं पाकेऽनन्तानुबंधिनां ॥९१ ॥ सम्यग्मिथ्यात्व पाकेन सम्यग्मिथ्यात्वमिष्यते । मिथ्यात्वमुदयेनोक्तं मिथ्यादर्शनकर्मणः ॥ ९२ ॥
अर्थ- जीव अजीव आदि सात तत्वांचे हेय उपादेयरूप जे यथार्थ श्रद्धान त्यास सम्यग्दर्शन म्हणतात. सम्यग्दर्शनाचे तीन भेद आहेत. १ औपमिक सम्यवत्व, २ क्षायिक सम्परत्व, ३ क्षयोपशामिक सम्यक्त्व.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
