________________
तत्त्वार्थसार अधिकार २ रा
१० सूक्ष्मसांपराय
सूक्ष्मत्वेन कषायाणां शमनात् क्षपणात् तथा । स्यात् सूक्ष्मसाम्परायो हि सूक्ष्मलोभोदयानुगः ।। २७ ।।
अर्थ- या गुणस्थानात जीव सूक्ष्म कषायाचा उपशम किंवा क्षय करतो म्हणून यास सूक्ष्मसांपराय गुणस्थान म्हणतात.
या गुणस्थानास सूक्ष्मकृष्टि असे दुसरे नाव आहे. या गुणस्थानात संज्वलनकषायाच्या सूक्ष्म लोभाचा उदय असतो. त्यामुळे यागुणस्थानातील परिणाम विशद्धीच्या अंतापर्यंत अत्यंत मंद कषायरूप असतात.
त्यानंतर तो नियमाने उपशम श्रेणीने चढणारा ११ व्या उपशांत कषाय गुणस्थानात जातो. क्षपकश्रेणीने चढणारा १० व्यातून एकदम १२ व्या क्षीणमोह गुणस्थानात जातो.
११ उपशांतमोह १२ क्षीणमोह उपशांतकषायः स्यात् सर्व मोहोपशांतितः । भवेत् क्षीणकषायोऽपि मोहस्यात्यन्तसंक्षयात् ॥ २८ ॥
अर्थ- संपूर्ण मोहनीय प्रकृतीचा उपशम करणारा ११ व्या गुणस्थानवर्ती उपशांतमोह म्हटला जातो. संपूर्ण मोहकर्म प्रकृतीचा क्षय करणारा जीव १२ व्या गुणस्थानवर्ती क्षीणमोह म्हटला जातो. तो नियमाने १३-१४ व्या गुणस्थानात जाऊन मोक्षास जातो. उपशांत मोह नामक ११ व्या गुणस्थानवी जीव उपशमाचा काल अंतर्मुहूर्त असल्यामुळे तो काल संपताच सूक्ष्मलोभाचा उदय येऊन नियमाने दहाव्या गुणस्थानात जातो. तेथून क्रमाने खाली जातो. उपशमश्रेणी चढणारा जीव जर उपशम सम्यग्दृष्टी असेल आणि जर त्याला ११ व्या गुणस्थानातून क्रमाने खाली ७ व्या अप्रमत्त गुणस्थानापर्यंत आल्यानंतर मिथ्यात्व कर्माचा उदय आला तर एकदम ७ व्या तून १ ल्या मिथ्यात्व गुणस्थानात जातो. परिणामाची चंचलता इतकी तीव्र असते की बाह्य दृष्टीने त्याचे द्रव्यलिंग मुनीचे नग्न दिगंबर रूप
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
