________________
६६
तस्वार्थसार अधिकार २ रा
८ अपूर्वकरण
अपूर्व करणं कुर्वन्नपूर्वकरणो यतिः । शमकः क्षणकश्चैव स भवत्युपचारतः ।। २५ ।।
अर्थ - अपूर्वकरण गुणस्थानवर्ती मुनि चारित्रमोहप्रकृतीच्या २१ प्रकृतीचा उपशम श्रेणीवाला उपशम करीत वर चढतो. क्षपक श्रेणीवाला क्षय करीत वर चढतो. यद्यपि या गुणस्थानात चारित्र मोहाचा पूर्ण उपशम किंवा क्षय झाला नसतो तथापि क्रमाने उपशम किंवा क्षय करीत जातो म्हणून उपचाराने या गुणस्थानास उपशमक किंवा क्षपक असे नाव दिले आहे.
चार ते सात गुणस्थानापर्यंत धर्मध्यान असते. या अपूर्वकरण गुणस्थानापासून परिणामाची अपूर्व विशुद्धि होत जाते. श्रेणी चढणारे मुनि ध्यानस्थ असतात शुक्लध्यानास प्रारंभ या गुणस्थानापासून होतो.
९ अनिवृत्तिकरण
कर्मणां स्थूलभावेन शमकः क्षपकस्तथा । अनिर्वृत्तिनिर्वृत्तिपरिणामवशाद् भवेत् ॥ २६ ॥
अर्थ- चारित्रमोहप्रकृतीच्या २१ प्रकृतीचा या गुणस्थानवर्ती जीव देखील उपशम किंवा क्षय करीत जातो. या गुणस्थानातील समानसमयवर्ती नाना जीवाचे परिणाम एक सारखे असतात त्यांचे परिणामात निवृत्ति भेद फरक नसतो म्हणून या गुणस्थानास अनिवृत्तिकरण गुणस्थान म्हणतात. या गुणस्थानास दुसरे नाव बादरकृष्टि असे देखील आहे या गुणस्थानात स्थूल संज्वलन कषायांची कृष्टि कर्षण - उपशम किंवा क्षय होतो म्हणून यास बादरकृष्ट म्हणतात. या गुणस्थानात प्रथम सवेद भागात नपुंसकवेद - स्त्री वेद-पुरुषवेद यांचा उपशम किंवा क्षय होतो नंतर वेदातीत अवेद भागात संज्वलन क्रोध, मान, माया व स्थूल लोभ यांचा क्रमाने उपशम किंवा क्षय करीत वर १० व्या गुणस्थानात जातो.
Jain Education International
-
-
-
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
