Page Text
________________
- १,३१]
प्रथमः सर्गः निशागमे सौधशिरोधिरोहिणो वधूजनस्थामलगण्डमण्डलात् । अभिन्नदेशो विधुराननाम्बुजाद् विभज्यते यत्र कलङ्करेखया ॥२६॥ समुल्लसद्भिः शरदभ्रपाण्डुभिर्ध्वजांशुकैर्यद्विनिवारितातपैः। गृहाग्रभागोलिखितस्य निर्मलैविभाति निर्मोकलवैरिवोष्णगोः ॥३०॥ विशालशालोपवनोपशोभिनः शिरःसमुत्तम्भितमेघपङक्तयः।
जिनालयाः सिंहसनाथमूर्तयो विभान्ति यस्मिन् धरणीधरा इव ॥३१।। विस्तारयति । उत्प्रेक्षा' ॥ २८ ॥ निशागम इत्यादि । यत्र पुरे । निशागमे निशाया राव्या आगमः तस्मिन् । सौधशिरोधिरोहिणः सौधानां हाणां शिरोऽग्रभागमधिरोहिण आरोहणशीलस्य । वधूजनस्य वनितालोकस्य अमलगण्डमण्डलात अमलं गण्डयोमण्डलं यस्य तस्माद् विशुद्धकपोलतलयुतात् । आननाम्बुजात् वदनकमलात् । रूपकम् । अभिन्नदेश: अभिन्नो देशो यस्य सोऽविभक्तप्रदेशयुक्तः । विधुः चन्द्रः । कलङ्करेखया कलङ्कस्य लाञ्छनस्य रेखया लेखया। विभज्यते विभिद्यते । भज सेवायां कर्मणि लट् ॥ २९ ॥ समुल्लसद्भिरित्यादि । यत् पुरम् । समुल्लसद्भिः समुल्लसन्तीति समुल्लसन्तः तैविराजमानैः । शतप्रत्ययः । शरदभ्रपाण्डुभिः शरदः शरत्कालस्याभ्रवन्मेघवत्पाण्डुभिः शुभैः । विनिवारितातपैः निरुद्धातपैः । ध्वजाशुकैः ध्वजानां पताकानामंशुकर्वस्त्रैः । गृहाग्रभागोल्लिखितस्य गृहाणां सदनानामग्रभागैरुल्लिखितस्य विदारितस्य । उष्णगोः उष्णाः तीक्ष्णा गाव: किरणा यस्य सः, सूर्यस्य । 'स्वर्गेषुपशुवाग्वज्रदिङ्नेत्रघृणिभूजले । लक्षदृष्टया स्त्रियां पुंसि गौः' इत्यमरः । निर्मल: शुभ्रः । निर्मोकलवैरिव कञ्चुकलेशरिव । विभाति विराजते। भा दीप्तो लट् । उत्प्रेक्षा ।। ३० ॥ विशालेत्यादि । यस्मिन् पुरे । विशालशालोपवनोपशोभिनः विशालाम्यां शालोपव. नाभ्यां प्राकारोद्यानाभ्याम्पशोभिनः शोभनशीलाः पक्षे शालाश्च ते सालाश्च शालसाला: विशिष्टा शालसाला विशालसाला विशालसालाश्चोपवनानि च विशालशालोपवनानि तैः शोभिनो विशिष्टसर्जवक्षः समीपगतवनैश्च विराजमानाः । 'शालो हाले नपे मत्स्यप्रभेदे सर्जमादपे। साल: पादपमात्रे स्याप्राकारे शिशुकद्रुमे ।' इत्युभयत्रापि विश्वः । शिरःसमुत्तम्भितमेघपंक्तयः शिरोभिः शिखरैः समुत्तम्भिता संरुद्धा मेघानां जलधराणां पंक्तिर्येषां ते तथोक्ताः । सिंहसनाथमतयः सिंह: मृगेन्द्रः सनाथाः सहिता मतयः प्रतिमाः,
फलतः मयूगेको मेघका भ्रम हो जाता है। इसीलिये वे असमयमें ही-वर्षाका समय न रहने पर भी-अपने पिच्छको फैलाकर नृत्य प्रारम्भ कर देते हैं ॥ २८ ॥ वहाँ को स्त्रियाँ चाँदनीका आनन्द लेनेके लिए रात्रिके समय महलोंकी छत पर चली जाती हैं। वहाँ उनके निर्मल कपोलमण्डलवाले मुखकमल और चन्द्रमण्डल एक ही प्रदेश में पहुँच कर-ऊपर आकाश में स्थित होकर-समान दिखते हैं। तब उस अवस्था में चन्द्रको पहचान केवल उसके कलंककी रेखासे ही हो पाती है ।। २९ ॥ वहाँके महलोंपर शरत्कालीन मेघके समान श्वेत ध्वजाओंके वस्त्र लहरा रहे हैं : वे धूपको रोकते हैं : वे ऐसे जान पड़ते हैं मानो वहाँके महलोंके उन्नत शिखरोंसे घिसकर गिरे हुए सूर्यके स्वच्छ वस्त्रके टुकड़े ही हों ।। ३० ॥ वहाँके जैन मन्दिर पर्वतोंके समान हैं-मन्दिरोंके चारों ओर विशाल चहार दीवारी खिंची हुई है। उनके आस-पासमें अनेक उपवन हैं। उनमें अनेक प्रकारके वृक्ष लगे हुए हैं। उन ( मन्दिरों ) के शिखरोंपर मेघ विश्राम करते हैं। उनके अन्दर वेदियोंपर ऐसी मूर्तियाँ विराजमान हैं, जिनका चिह्न सिंह है और उनके प्रवेश द्वारके ऊपर भी सिंहोंकी मूर्तियाँ बनी हुई हैं ।
१. [ उदात्तो भ्रान्तिमांश्च ] । २. श स विरुद्धातपैः । आ अक्षदृष्टयोः। श स लक्ष्यदृष्ट्योः । ३. श स 'विशालाभ्यां' इत्यतः प्रारभ्य 'तैः शोभिनो' पर्यन्त: संदर्भो नोपलभ्यते । ४. श स शंखकद्र मे।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001837 |
| Book Title | Chandraprabhacharitam |
| Original Sutra Author | Virnandi |
| Author | Amrutlal Shastri |
| Publisher | Lalchand Hirachand Doshi Solapur |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 616 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Story |
| File Size | 14 MB |