Page Text
________________
-७, ६८] सप्तमः सर्गः
१८७ तत्क्षणात्तुभितसिंहविष्टरः संनिकृष्टमवगम्य चक्रिणम् । तं प्रभासविबुधः कृताञ्जलिदिव्यरत्ननिकरैरपू पुजत् ।। ६५ ।। पत्य ढौकितविचित्रभषणो देव नन्द जय रक्ष मेदिनीम। तं वचोभिरिति साञ्जलिः स्तुवन्मागधोऽप्यजनि सत्यमागधः ।। ६६ ।। द्वोपसिन्धुविविधाकरोद्भवैः प्राभृतैर्वरतनुर्मनोहरैः।। तं विनम्रमुकुटः कुटुम्विवत्पर्युपास्त मदमानवर्जितः ॥ ६७ ॥ प्रागपाग्वरुणदिग्ब्यवस्थितानानमय्य नृपखेचरामरान् ।
व्योमसंचरणगर्वितानसौ निर्जिगाय विजयार्धवासिनः ।। ६८ ॥ व्याप्ती लट् । सामान्यम् (?) ॥६४॥ तत्क्षणादिति । अलकालात् । क्षुभितमिहविष्टर: क्षुभितं संचलितं सिंहविष्टरं सिंहासन यस्य सः । प्रभासचिबुधः प्रभासनामा अमरः । संनिविष्टम् आगतम् । तं चक्रिणम्अजितसेनचक्रवतिनम । अवगम्य ज्ञात्वा । कृताञ्जलि: विदेताजलि: सन् । दिव्यरत्ननिकरैः दिव्यानां रत्नानां निकरैः समूहै: । अपजत् अपूजयत् । पून पूजायां लुः । ६५।। एल्येति । ढोकितविचित्रभूषणः ढौकितान्यानो तानि विचित्राणि नानाविधानि भषणानि येन सः । साञ्जलिः अञ्जलिना युक्तः। मागधोऽपि मागधामरोऽपि । एत्य आगत्य । देव स्वामिन् । नन्द समृद्धो भव । जय सर्वोत्कर्षेण वर्तस्व । मेदिनी भूमिम् । रक्ष पालय। रक्ष पालने लेट ( लोट )। इति एवंविधैः । वचोभिः वचनैः । तं चक्रिषम् । स्तुवन् नुवन् । तस्य चक्रिणः । मागधः स्तुतिपाठकः । अज नि अजायत । जनैङ् प्रादुर्भावे लुङ्॥६६।। द्वीपेति । विनम्रमुकुट: विनम्र विनमनशीलं मकुटं यस्य सः । 'नम्कम्य-' इत्यादिना शीलार्थे र-प्रत्ययः । मदमानवजितः मदमानाभ्यां मदाग्रहगर्वाभ्यां वजितो रहितः । वरतनुः वरतनुनामा अमरः। द्वीपसिन्धविविधाकरोद्धवैः द्वीपेषु अन्तरीपेषु सिन्धी समुद्रे विद्यमानेषु [ विविधेषु ] नानाप्रकारेषु आकरेषु खनिस्थानेषु उद्भवैः उत्पन्नः। मनोहरैः मनोरमैः । प्राभृतः उपायनैः । तं चक्रिणम् । कुटुम्बिवत् करदी कृतकृषीवलवत् । पर्युपास्त असे वत। आसि उग्वेशने लड़।।६७ । प्रागिति । अभी अयं चक्री। 'प्रागाग्वरुणदिग्व्यवस्थितान प्राक् पूर्वा सा च अपाग दक्षिणा सा च वरुणा पश्चिमा सा च तथोक्ताः ताश्च ता दिशश्च तथोक्ताः, प्राग पाबरुण दिक्षु व्यवस्थिताः प्रवृत्ताः, तान् । नृपखेचरामगन् नृगन् भूमिपान खेचरान् विद्याधरान् देवान् । आनमय आनमनं पूर्व । व्योमसंचरणगवितान् व्योम्नि गगने संचरणेन गमनेन गर्वितान् । विजयार्धवासिनः विजयार्धे विजयापर्वते वापिनो वसन्तीत्येवं शोलान् । निजिगाय जयति स्म। जि जी अभिभवे लिट ।
ज्यों ही वह समुद्र तटपर पहुँचा त्यों ही अपने सिंहासनके हिलने से प्रभास नामक देव यह समझ गया कि चक्रवर्ती अजितसेन यहाँ आया हुआ है । फिर उसने दोनों हाथ जोड़ते हुए दिव्य रत्नोंका उपहार देकर चक्रवर्ती का सत्कार किया ॥ ६५ ॥ मागध नामका देव चक्रवर्तीके पास जाकर तथा विचित्र रत्नोंके आभूषण प्रदान करके उसको स्तुति करता हुआ कि 'देव ! आप समृद्ध हों, आपकी जय हो, आप सारी भूमिकी रक्षा करें' पूरा मागध ( स्तुति पाठक ) ही बन गया ।। ६६ ॥ वरतन नामक देवने आग्रह और अहङ्कार छोड़कर अपने मुकूटको नवाते हुए द्वीप, समुद्र और नाना खानोंसे उत्पन्न सुन्दर उपहार देकर चक्रवर्ती अजितसेनको कुटुम्बके एक सदस्यकी भाँति उपासना को ॥ ६७ ॥ अजितसेनने पहले पूर्व, पश्चिम और दक्षिण दिशाओंके निवासी राजों-महाराजों, विद्याधरों और देवोंको नमाया फिर आकाशगमनका गर्व
१. म पूजयत् । २. आ इ प्रागप्राग्व' । ३. = कम्पितमित्यर्थः । ४. = संनिकृष्टम् । ५. आ मकुटं। ६. आ अन्तपिषु । ७. = 'कुटुम्बो कर्षक: क्षेत्री हलो कृषिककर्षको । कृषीवलोऽपि' इति हैमः । ८. श प्रागवाव ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001837 |
| Book Title | Chandraprabhacharitam |
| Original Sutra Author | Virnandi |
| Author | Amrutlal Shastri |
| Publisher | Lalchand Hirachand Doshi Solapur |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 616 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Story |
| File Size | 14 MB |