Page Text
________________
१४३
-६, १३]
षष्ठः सर्गः घनपादपसंकटान्तराले गहने यत्र स जातदिक्प्रमोहः । विनिचाय्य चिरावनेचराणां पदवीं निर्भयमानसः प्रतस्थे ॥ ११ ॥ गुरुवंशमथाप्रमाणसत्त्वं स्थितिमत्युन्नतिशालिनी दधानम् ।। रुचिराकृतिमेकमालुलोके स्वसमानं स नगं गजेन्द्रगामी ।। १२॥ बहुनागमनेकखङ्गिसेव्यं तमिलानाथमिव प्रसादिताशम् ।
गगनस्पृशमारुरोह शैलं वनपर्यन्तबुभुत्सया कुमारः ॥ १३ ॥ शीतकालम् । सुखेन निरायासेन । गमयन्ति यापयन्ति । गम्लु गतो णिजन्ताल्लट् ।।१०।। घनेति । [ धनपादपस ङ्कटान्तराले ] घनः सान्द्रः पादपैस्तरुभिः सङ्कट सङ्कीर्णमन्तरालं मध्यं यस्मिन् तस्मिन् । तत्र तस्मिन् कानने । जातदिक्प्रमोहः जात उत्पन्नो दिशां प्रमोहो भ्रमो यस्य सः । सः अजितसेनकुमारः। वनेचराणां व्याधानाम् । 'तत्पुरुषे कृति बहुलम्' इति क्वचित् श्लुगभावः । पदवी मार्गम् । चिरात् शनैः विनिचाय्य विलोक्य । चाय पूजानिशामनयोः । निर्भयमानसः सन् निर्भयं भयरहितं मानसं यस्य सः, सन् । प्रतस्थे प्रययौ ॥११॥ गुरुवंशमिति । अथ प्रस्थानानन्तरम् । गजेन्द्रगामी गजेन्द्र इव गच्छतीत्येवं शीलो मन्दगामीत्यर्थः । सः कुमारः। गुरुवंशं गुरवो महान्तो वंशा वेणवो यस्मिन् तम्, पक्षे गुरुमहान् वंशः कुलं यस्य तम् । अप्रमाणसत्त्वम् अप्रमाणा सत्त्वाः प्राणिनो यस्मिन् तम्, पक्षे बहलसामर्थ्यम् । अत्युन्नत [ ति ] शालिनीम् अत्यन्नत्या शालिनी संपर्णा स्थिति व्यवस्थिति. पक्षे मर्यादाम । दधानं घरन्तम । रुचिराकृति रुचिराकृतिर्यस्य तम् । एकं स्वसमानम् । नगं पर्वतम् । आलुलोके ददर्श । लोक दर्शने लिट् । श्लेषोपमा ॥१२॥ बह्विति । बहुनागं बहवो नागाः कुञ्जरा यस्मिन् तम् । अनेकखड्गिसेव्यम् अनेकैर्बहल: खड्गिभिः खड्गिमृगैः, पक्षे, वोरभटैश्च सेव्यं सेवनीयम् । प्रसादिताशं प्रसादिताः प्रसन्ना आशा दिशो येन तम्, पक्षे प्रसादिताभिलाषम् । गगनस्पृशम्'' आकाशस्पृशम् । इलानाथमिव भूमिनाथमिव । तं शैलं पर्वतम् । कुमारः अजितसेनः । वनपर्यन्तबुभुत्सया वनस्य काननस्थ पर्यन्तमवसानं बुभुत्सया बोद्धुमिच्छया आरुरोह आरोहतिस्म । रुह बीज॥१०॥ उस अटवीके बीच में सघन वृक्षावली थी, इस कारण राजकुमार अजितसेनको दिशा पहचानने में भ्रम हो गया । बहुत देरके बाद उसे खोज करनेपर भीलोंका एक आने-जानेका मार्ग मिला । उसी मार्गसे वह निर्भय होकर चल पड़ा ॥ ११ ॥ गजराजकी भाँति गमन करनेवाला वह राजकुमार ज्यों ही कुछ आगे बढ़ा त्योंही उसे एक पहाड़ दिखलाई दिया। वह उसी राजकुमारके समान था । राजकुमार श्रेष्ठ वंशमें उत्पन्न हुआ था, पहाड़में बड़े-बड़े बांस लगे हुए थे। राजकुमारमें अपरिमित बल था, पहाड़में अपरिमित प्राणी थे। राजकुमार उत्तरोत्तर उन्नतिसे सुशोभित व्यवस्थासे युक्त था, पहाड़ श्रेष्ठ ऊँचाईसे युक्त था । राजकुमार का आकार सुन्दर था और पहाड़ भी दर्शनीय था। इस तरह वंश ( वंश, बांस ), सत्त्व ( बल, प्राणी ), स्थिति ( व्यवस्था, मर्यादा ) और सुन्दरताकी दृष्टिसे दोनों समान थे ॥ १२) वह पहाड़ राजाके समान था । राजाके पास बहुत हाथी होते हैं; उसकी सेवा खड्गधारी सिपाही करते हैं; वह सबके मनोरथको पूरा करता है और वह गगनचुम्बी महलोंपर चढ़कर आकाशको छूता है। इसी प्रकार वह पहाड़ बहुत हाथियों और सोंसे युक्त था; उसपर गैंडे निवास करते थे; वह सभी दिशाओंको प्रसन्न करता था और उन्नत शिखरोसे आकाशको छू रहा था। राजकुमार
१. आ इ पादपसंघटा। २.°धिताशम् । ३. = सुखपूर्वकम् । ४. = चिरं । ५. आ विनिचार्य विलोक्य । जायृञ् पूजानिशामनयोः । ६. = 'निशामनं चाक्षुषज्ञानम्' इति माधवः । ७. = सत्त्वानि । ८.= अत्युन्नत्या शालते शोभत इत्येवंशीलाताम् अतिसमुन्नतिशोभमानामिर्थः । ९. पा लोकृञ् । १०. = प्रसाद प्रापिता आशा दिशो येन तम् । ११. = गगनचुम्बिनमत्युन्नतमित्यर्थः । १२. = तब्दुभुत्सया तद्बोद्धमिच्छया।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
| SR No. | 001837 |
| Book Title | Chandraprabhacharitam |
| Original Sutra Author | Virnandi |
| Author | Amrutlal Shastri |
| Publisher | Lalchand Hirachand Doshi Solapur |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 616 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Story |
| File Size | 14 MB |