SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 541
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कर्णाटवृत्ति जीवतत्त्वप्रदीपिका ४८३ किण्हं सिलासमाणे किण्हादी छक्कमेण भूमिम्मि । छक्कादी सुक्कोत्ति य धूलिम्हि जलम्मि सुक्केक्का ॥२९२॥ कृष्णा शिलासमाने कृष्णादि षट् क्रमेण भूमौ । षट्कादिशुक्लपर्यंत धूलौ जले शुक्लैका ॥ शिलाभेदसमानमप्प क्रोधोत्कृष्टशक्तिस्थानदोळ ओंदे कृष्णलेश्ययक्कुं। येत्तलानुमल्लियसंख्यातलोकमात्रषट्स्थानपतितसंक्लेशहानिविशिष्टकषायोदयस्थानंगळप्पुवादोडमवेल्लमुं कृष्ण- ५ लेश्यय संक्लेशहानिस्थानंगळेयप्पुवन्न्यलेश्येय स्थानंगळल्लेंदीयभिप्रायदिदं शिलाभेदसमानोत्कृष्टस्थानदोळु कृष्णलेश्यये येदिताचार्यनिदं पेळल्पटुदु । नियमेनेंदितन्वर्थमनु दरिदं नियमशब्ददिदमिल्लियुमवधारणात्यं सूचिसल्पडुगुमवावुदे दोडे तच्चरमस्थानदोलुत्कृष्टशक्तिव्युच्छित्तियक्कु दितिदु। इन्नु भूमिभेदसमानक्रोधानुत्कृष्टशक्तिस्थानदोळु क्रमदिदं कृष्णलेश्यादिगळा; लेश्यगळ- १० पुर्वते दोडे अल्लि स्वयोग्यमध्यमकृष्णलेश्यास्थानं भूभेदसमानक्रोधानुकृष्टशक्तिप्रथमोदयस्थानमादियागि षट्स्थानपतितसंक्लेशहानिस्थानंगळऽसंख्येयलोकमानंगळोळं कृष्णलेश्ययेयक्कुमेकेदोर्ड नोलाद्यन्यलेश्यालक्षणक्कास्थानंगळोळसंभवमप्पुरिदं । अल्लिदत्तलु षट्स्थानपतितसंक्लेशहानिस्थानंगळसंख्येयलोकमात्रकषायोदयस्थानंगळोळु मध्यमकृष्णलेश्ययुमुत्कृष्टनीललेश्ययु वति शिलाभेदसमाने क्रोधोत्कृष्टशक्तिस्थाने एकैव कृष्णलेश्या भवति । यद्यपि तत्र असंख्यातलोकमात्राणि १५ षट्स्थानपतितसंक्लेशहानिविशिष्टानि कषायोदयस्थानानि सन्ति तथापि तानि सर्वाण्यपि कृष्णलेश्याया एव संक्लेशहानिस्थानानि नान्यलेश्याया इत्यभिप्रायेण शिलाभेदसमानोत्कृष्ट स्थाने कृष्णलेश्यैव इत्याचार्येण कथितम । नियमेन इत्यनवर्तमानेन नियमशब्देन अत्राप्यवधारणार्थः सुच्यते । स कः ? तच्चरमस्थाने उत्कृष्टशक्तिय॒च्छिद्यते इति । भूमिभेदसमाने क्रोधानुत्कृष्टशक्तिस्थाने क्रमेण कृष्णादयः षडपि लेश्या भवन्ति । तद्यया-तत्र स्वयोग्यमध्यमकृष्णलेश्यास्थानं भभेदसमानक्रोधानुत्कृष्टशक्तिप्रथमोदय स्थानमादिं कृत्वा षट्स्थान- २० पतितसंक्लेशहानिस्थानेषु असंख्येयलोकमात्रष्वपि कृष्णव लेश्या भवति नीलाद्यन्यलेश्यालक्षणस्य तत्रासम्भवात् । ततः षट्स्थानपतितसंक्लेशहानिस्थानेषु असंख्येयलोकमात्रेषु अपि उदयस्थानेषु मध्यमकृष्णलेश्या उत्कृष्टनील परमागमके व्यवहारी आचार्योंके द्वारा अव्युत्पन्न मन्दबुद्धि शिष्यको समझानेके लिये इनका व्यवहार किया गया है। दृष्टान्तके बलसे ही अव्युत्पन्न मन्दबुद्धि शिष्योंको समझाया जा सकता है । अतः दृष्टान्तके नाम ही शिलाभेद आदि शक्तियोंके नाम रूढ़ हो गये हैं ॥२९१।। २५ शिलाभेदके समान क्रोधके उत्कृष्ट शक्ति स्थानमें एक कृष्णलेश्या ही होती है। यद्यपि उस स्थानमें षट्स्थानपतित संक्लेशहानिसे विशिष्ट असंख्यातलोकमात्र कषायोंके उदयस्थान हैं तथापि वे सभी कृष्णलेश्याके ही संक्लेशहानिस्थान है। अन्य लेश्याके नहीं, इस अभिप्रायसे आचार्यने शिलाभेदके समान उत्कृष्टस्थानमें कृष्णलेश्या ही कही है। विशेषार्थ-षट्स्थान पतित संक्लेश हानिका स्वरूप ऐसा है कि कषायोंके अविभाग ३० प्रतिच्छेद जितने पहले थे, उनसे घटने लगें तो अनन्तभागहानि, असंख्यातभागहानि, संख्यातभागहानि, संख्यातगुणहानि, असंख्यातगुणहानि, अनन्तगुणहानिरूपसे घटते हैं । इस तीव्र कषायके घटनेको षट्स्थानपतितसंक्लेश हानि कहते हैं। कषायोंके अविभाग प्रतिच्छेद अनन्त हैं। उनकी अपेक्षा षट्स्थान पतित हानि होती है। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy