SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 533
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ४७५ कर्णाटवृत्ति जीवतत्त्वप्रदीपिका अप्रत्याख्यानावरणंगळवुमणुव्रतपरिणाममं कषंति केडिसुववप्रत्याख्यानमणुव्रतं तदावृण्वंति घ्नंतीति केडिसुवर्वेदितु निरुक्तिसिद्धत्वमप्पुरिदं। प्रत्याख्यानावरणंगळवू सकलचारित्रमं महाव्रतपरिणाममं कषंति केडिसुवववु प्रत्याख्यानं सकलसंयमस्तमावृण्वन्ति नंतीति केडिसुवर्वेदितु निरुक्तिसिद्धंगळप्पुरिदं । संज्वलनंगळुमवं यथाख्यातचारित्रपरिणाममं कषंति केडिसुववु । सं समीचीनं विशुद्धं संयम यथाख्यातचारित्रनामधेयं ज्वलंति दहतीति संज्वलनाः एंदितु निरुक्ति- ५ . बलदिंदमदरुदयदोळं सामायिकादितरसंयमाविरोधं सिद्धमायतु । इंतप्प कषायं सामान्यदिदं मोदु १। विशेषविवक्षयोळु अनंतानुबंध्यप्रत्याख्यानावरण प्रत्याख्यानावरण संज्वलनभेददि नाल्कप्वुपु ४॥ मत्तमा नाल्कक्कं प्रत्येक क्रोधमानमायालोभंगळे दु षोडशभेदंगळप्पवु । १६ ॥ अदेते दोडे अनंतानुबंधिक्रोधमानमायालोभंगळेदुमप्रत्याख्यानावरणक्रोधमानमायालोभगळे दुं प्रत्याख्यानावरणक्रोधमानमायालोर्भगळेदु संज्वलनक्रोधमानमाया- १० लोभंगळे दितु । मत्त मेल्लमुदयस्थानविशेषापेयिदं असंख्यातलोकप्रमितंगळप्पुवेक दोडे तत्कारण चारित्रमोहनीयोत्तरोत्तरप्रकृतिविकल्पंगळमसंख्यातलोकमात्रवदिदं । अप्रत्याख्यानावरणाः अणुव्रतपरिणामं कषन्ति । अप्रत्याख्यानं ईषत प्रत्याख्यानं अणवतं आवृण्वन्ति घ्नन्तीति निरुक्तिसिद्धत्वात् । प्रत्याख्यानावरणाः सकलचारित्रं महाव्रतपरिणामं कषन्ति । प्रत्याख्यानं-सकलसंयम आवृण्वन्ति घ्नन्तीति निरुक्तिसिद्धत्वात् । संज्वलनास्ते यथाख्यातचारित्रपरिणामं कषन्ति, सं-समीचीनं, विशुद्धं १५ संयम यथाख्यातचारित्रनामधेयं ज्वलन्ति दहन्ति इति संज्वलनाः इति निरुक्तिबलेन तदुदये सत्यपि सामायिकादीतरसंयमाविरोधः सिद्धः । एवंविधः कषायः सामान्येन एकः, विशेषविवक्षायां तु अनन्तानुबन्ध्यप्रत्याख्यानावरणप्रत्याख्यानावरणसंज्वलनभेदाच्चत्वारः । पुनस्ते चत्वारोऽपि प्रत्येक क्रोधमानमायालोभा इति षोडश १६ । तद्यथा-अनन्तानुबन्धिक्रोधमानमायालोभाः अप्रत्याख्यानावरणक्रोधमानमायालोभाः प्रत्याख्यानावरणक्रोधमानमायालोभाः संज्वलनक्रोधमानमायालोभाः इति । पुनः सर्वेऽपि उदयस्थानविशेषापेक्षया असंख्यात- २० लोकप्रमिता भवन्ति । कूतः ? तत्कारणचारित्रमोहनीयोत्तरोत्तरप्रकृतिविकल्पानां असंख्यातलोकमात्रत्वात aa॥२८३॥ अनन्तानुबन्धी कहते हैं। इस निरुक्तिके बलपर उक्त कथन सिद्ध होता है । अप्रत्याख्यानावरण कषाय अणुव्रत परिणामोंको घातती है। अप्रत्याख्यान अथोत् ईषत प्रत्याख्यान यानी अणव्रत को आवृण्वन्ति अर्थात् घातती है। इस निरुक्तिसे सिद्ध होता है। प्रत्याख्यानावरण कषाय २५ सकल चारित्ररूप महाव्रत परिणामोंको घातती है। प्रत्याख्यान अर्थात् सकल संयमको 'आवृण्वन्ति' अर्थात् घातती है, इस निरुक्तिसे सिद्ध है । संज्वलन कषाय यथाख्यात चारित्ररूप परिणामोंको घातती है। सं अर्थात् समीचीन विशुद्ध संयम यथाख्यात चारित्रको 'ज्वलन्ति' जो जलाती है, वह संज्वलन है इस निरुक्तिके बलसे संज्वलन कषायके उदयमें सामायिक आदि अन्य संयमोंके होनेमें कोई विरोध नहीं है, यह सिद्ध होता है। इस प्रकार- ३० की कषाय सामान्यसे एक है। विशेष विवक्षामें अनन्तानुबन्धी, अप्रत्याख्यानावरण, प्रत्याख्यानावरण और संज्वलनके भेदसे चार है। पुनः वे चारों भी प्रत्येकके क्रोध, मान माया, लोभ भेद होनेसे सोलह हैं । यथा, अनन्तानुबन्धी क्रोध-मान-माया-लोभ, अप्रत्याख्यानावरण क्रोध-मान-माया-लोभ, प्रत्याख्यानावरण क्रोध-मान-माया-लोभ और संज्वलन क्रोध-मान-माया-लोभ । पुनः सभी कषाय उदयस्थान विशेषकी अपेक्षा असंख्यात लोक ३५ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy