SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 531
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कषायमार्गणाधिकारः ||११|| अनंतरं कषायमार्गणेयं पेदपरु । सुहदुक्ख सुबहु सस्सं कम्म खेत्तं कसेदि जीवस्स । संसारदूरमेरं तेण कसाओत्ति णं बेंति ॥ २८२ ॥ सुखदुःखसुबहुसस्यं कर्मक्षेत्रं कृषति जीवस्य । संसारदूरमर्थ्यादं तेन कषाय इतीमं ब्रुवंति ॥ Paragraारणदिदं जीवस्य संसारिजीवन कर्मक्षेत्रं ज्ञानावरणादि मूलोत्तरप्रकृतिभेदभिन्नशुभाशुभकर्म्मरूपक्षेत्रमं सस्याधिकरणभूतलमं कृषति विलिखति विलेखिसुगुमदु कारणदिदं कषाय इति कषायमें दितु इमं कषायपरिणामं ई कषायपरिणाममं कषाय इति कषायमेदितु ब्रुवंति श्रीवर्द्धमानभट्टारकियरप्प गौतमगणधरदेवादिगळु पेवरु । अदु कारणदिदं कषायप्राभूतादियोळ गणधर सूत्रानुसाराददं यथोक्तमं कषायस्वरूप संख्याशक्यवस्थाफलादिकमनान हंगे पेल्वेने दितु स्वरुचिविरचितत्वं परिहरिसल्पट्टुडु । कि विशिष्टं कर्मक्षेत्रं सुखदुःखसुबहु सस्यं इंद्रियविषयसंबंधसमुद्भवहर्ष शारीरमानसपरितापरूपंगळप्प सुबहूनि बहुप्रकाराणि सस्यानि धान्यानि यस्मिन् भवंति तत् सुखदुःखसुबहुसस्यं । Jain Education International श्रेयोमार्गस्य नेतारं श्रेयोऽनेकान्तशासनम् । श्रेयांसं तीर्थकर्तारं श्रयसे संस्तवीम्यहम् ॥ ११॥ अथ कषायमार्गणामाह येन कारणेन जीवस्य - संसारिणः कर्मक्षेत्रं ज्ञानावरणादिमूलोत्तरोत्तर प्रकृतिभेदभिन्न शुभाशुभकर्मरूपक्षेत्रं सस्याधिकरणं भूतलं कृषति विलिखते, तेन कारणेन इमं क्रोधादिजीवपरिणामं कषाय इति ब्रुवन्ति श्रीवर्धमानभट्टारकीया गौतम गणधर देवादयः कथयन्ति ततः कारणात् कषायप्राभृतादौ गणधरसूत्रानुसारेण यथोक्तं कपायस्वरूपं संख्याशक्त्यवस्थाफलादिकं तथैव कथयिष्यामीति स्वरुचिविरचितत्वं परिहृतम् । किंविशिष्टं कर्मक्षेत्रं ? सुखदुःखसुबहुसस्यं सुखदुःखानि इन्द्रियविषयसंबन्धसमुद्भवहर्षशारीरमानसपरितापरूपाणि सुबहूनि १० For Private & Personal Use Only १५ अब कषायमार्गणाको कहते हैं जिस कारण से संसारी जीवके ज्ञानावरण आदि मूल प्रकृति और उत्तर प्रकृतिके भेद से भिन्न शुभ-अशुभ कर्मरूप क्षेत्रको अर्थात् धान पैदा होने की भूमिको यह कृषति अर्थात् जोतती है, इस कारणसे इन क्रोधादिरूप जीव परिणामको श्रीवर्धमान भट्टारकके गौतम गणधर आदि देव कषाय कहते हैं । अतः कषाय प्राभृत आदिमें गणधररचित सूत्र के अनुसार २५ जैसा कषायका स्वरूप, संख्या, शक्ति, फल आदि कहा है, वैसा ही मैं कहूँगा । इस प्रकार प्रन्थकारने स्वरुचि विरचितपनेका परिहार किया है। जैसे खेतमें बहुत प्रकारके धान्य उत्पन्न होते हैं, वैसे ही कर्मरूपी खेत में इन्द्रियोंके विषयके सम्बन्धसे उत्पन्न होनेवाले हर्ष तथा शारीरिक और मानसिक सन्ताप रूप बहुत प्रकारके सुख-दुःख उत्पन्न होते हैं। जैसे खेत के ६० २० www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy