SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 422
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३६४ गो० जीवकाण्डे ओं भतरोळयंतर्भावनीयंगळु । अथवा इवक्कुपलक्षणत्वदिदं व्यक्ताव्यक्तार्थांऽशसंज्ञापिकंगळु परवुमनुभयभाषेगळु पृथगनुसतव्यंगळप्पुवु । अनक्षरात्मिकयप्प भाषयोळु व्यक्तार्थांशसंज्ञापकत्वाभावदिदमे तनुभयत्वदित दोडदल्तेके दोर्ड द्वींद्रियादिजीवंगळप्प तद्भाषावक्तृगळ सुखदुःखप्रकरणाद्यवलंबनदिदं हर्षाद्यभिप्रायमनरियल्क शक्यत्वदिंद व्यक्तत्वोपपत्तियक्कुमप्पुरिदं । अनंतरं सत्यानुभयासत्योभयमनोवचनयोगंगळगे कारणमं पेळ्दपं : मणवयणाणं मूलणिमित्तं खलु पुण्णदेहउदओ दु । मोसुभयाणं मूलणिमित्तं खलु होदि आवरणं ॥२२७।। मनोवचनयोर्मूलनिमित्तं खलु पूर्णदेहोदयस्तु। मृषोभययोर्मूलनिमित्तं खलु भवत्यावरणं ॥ सत्यमनोयोगक्कं सत्यवाग्योगक्कमनुभयमनोयोगक्कमनुभयवचनयोगक्कं पर्याप्तनामकर्मो१० दयमुं शरीरनामकर्मोदयमुं खलु स्फुटमागि मूलनिमित्तं प्रधानकारणं सामान्यक्क विशेषाविना भावित्वदिदं मनोवचनसामान्यग्रहणदिदं तद्विशेषसत्यानुभयग्रहणं सिद्धं । अथवा मोसुभयाणमेंदितु कंठोक्तमाकुंदरिदं । शेषसत्यानुभयमनोवचनंगळ्णे पारिशेषिकन्यायदिदं ग्रहणमक्कुमे दो आवरणक्के मंदोदयमागुत्तिरलु विद्यमानत्वमादोडमसत्यजनकत्वाभावमप्पुरदं । मृषोभययोः असत्यमनोवाग्योगंगळ्गमुभयमनोवाग्योगंगळ्गमावरणतीवानुभागोदयमे मूलकारणं । खलु स्फुट१५ ( सन्ति ) तथापि ता अत्रैव नवस्वेवान्तर्भावनीयाः । अथवा एतासामुपलक्षणत्वाद् व्यक्ताव्यक्ताशसंज्ञापिका अपरा अनुभयभाषा पृथगनुसर्तव्याः । अनक्षरात्मकभाषाया सुव्यक्तार्थाशसंज्ञापकत्वाभावात् कथमनुभयत्वमिति चेत्तन्न, द्वीन्द्रियादिजीवानां तद्भाषावक्तणां सुखदुःखप्रकरणाद्यवलम्बनेन हर्षाद्य भिप्रायस्य ज्ञातुं शक्यत्वेन व्यक्तत्वोपपत्तिभावात् ॥२२६॥ अथ सत्यानुभयासत्योभयमनोवचनयोगानां कारणं कथयति सत्यमनोयोगस्य सत्यवाग्योगस्य अनुभयमनोयोगस्य अनुभयवचनयोगस्य च पर्याप्तनामकर्मोदयः २. शरीरनामकर्मोदयश्च खलु स्फुटं मूलनिमित्तं प्रधान कारणं भवति । सामान्यस्य विशेषाविनाभावित्वेन मनोवचन सामान्यग्रहणेन तद्विशेषसत्यानुभयग्रहणं सिद्धमेव । अथवा मोसुभयाणमिति' कण्ठोक्तत्वात् शेषसत्यानुभयमनोवचनयोः पारिशेषिकन्यायाद् ग्रहणं भवति । आवरणस्य मन्दोदये विद्यमाने असत्यजनकत्वाभावात् मृषोभयोः वे सब इन्हीं नौ भाषाओंमें अन्तर्भूत करना। अथवा ये भाषाएँ उपलक्षणरूप हैं, अतः व्यक्त और अव्यक्त अर्थ के अवयवोंकी प्रकाशिका अन्य अनुभय भाषा पृथक् जानना। शंका-अनक्षरात्मक भाषा सुव्यक्त अर्थके अंशकी प्रकाशक नहीं है,तब वह कैसे अनुभयरूप हो सकती है ? समाधान-उस भाषाको बोलनेवाले दोइन्द्रिय आदि जीवोंके सुख-दुःखके प्रकरण आदिके अवलम्बनसे हर्ष आदिका अभिप्राय जाना जा सकता है। इसलिए व्यक्तपना सम्भव है ।।२२६॥ ___ आगे सत्य, असत्य, उभय और अनुभय मनोयोग तथा वचन योगके कारण कहते हैं सत्यमनोयोग, सत्यवचनयोग, अनुभयमनोयोग और अनुभयवचनयोगका मूलनिमित्त अर्थात् प्रधानकारण पर्याप्तनामकर्म और शरीरनामकर्मका उदय है । यतः सामान्य विशेषका अविनाभावी होता है, अतः मन सामान्य और षचन सामान्यके ग्रहणसे उसके विशेष सत्य १५ और अनुभयका प्रहण सिद्ध ही है । अथवा 'मोसुभयाणं' ऐसा कण्ठोक्त होनेसे शेष सत्य मन, वचन और अनुभयमन तथा वचनका ग्रहण पारिशेष न्यायसे होता है। आवरणका मन्द २५ www.jainelibrary.org Jain Education International For Private & Personal Use Only
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy