SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 370
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ गो० जीवकाण्डे जीवविपाकत्वदिदमव रकार्य्यमप्प जीवपर्य्यायक्के कायमेदितु व्यवहारसिद्धियक्कु । पुद्गल विपाकिशरीरनामकर्मोदयकार्य्यं त्वदिनिल्लि शरीरक्के कायशब्ददिद ग्रहणमिल्लि । अनंतरं स्थावर काय पंचकप्रपंचमं पेदपं । ५ ३१२ पुढवी- आऊतेऊ - वाऊकम्मोदयेण तत्थेवे । णियवण्णचउक्कजुदो ताणं देहो हवे णियमा || १८२|| पृथ्व्यवायुकर्मोदयेन तत्रैव । निजवर्णचतुष्कयुतस्तेषां देहो भवेन्नियमात् ॥ पृथिव्यप्तेजो वायुविशिष्ट नामकर्म्मोत्तरोत्तरप्रकृत्युदर्याददमा पृथिव्यप्तेजोवायुपुद्गलस्कंधगोल तंतमवर्ण चतुष्कदोळ्कूडिया जीवंगळं देहं नियमदद अप्पुदंतागुत्तिरलु पृथ्वीकायिकंगमकाकिंगळं तेजस्कायिकंगळं वायुकायिकंगलमप्पुवु । पृथ्वीत्वविशिष्टस्थावरपर्य्यायोऽस्त्येषामिति १० पृथ्वीकायिकाः अथवा पृथ्वीकायः शरीरं येषां ते पृथ्वीकायिकाः । rters विशिष्ट स्थावर पर्य्यायोऽस्त्येषामित्यप्कायिकाः अथवा आपः कायः शरीरं येषां तेऽकायिकाः । तेजः कायस्तेजस्त्वविशिष्टस्थावरपर्य्यायोऽस्त्येषामिति तेजस्कायिकाः अथवा तेजः कायः शरीरं येषां ते तेजस्कायिकाः । वायुकायो वायुत्वविशिष्टस्थावरपर्य्यायोऽस्त्येषामिति वायुकायिकाः अथवा वायुः कायः शरीरं येषां ते वायुकायिकाः । १५ इति व्यवहारसिद्धः । पुद्गलविपाकिशरीरनामकर्मोदयकार्यत्वेन अत्र शरीरस्यैव कायशब्देन ग्रहणं नास्ति ॥ १८९ ॥ अथ स्थावरकायपञ्चकं प्रपञ्चयति पृथिव्यप्तेजोवायुविशिष्टनामकर्मोत्तरोत्तरप्रकृत्युदयेन तत्रैव पृथिव्यप्तेजोवायुपुद्गलस्कन्धेषु तत्तद्वर्णचतुष्कयुतः तेषां जीवानां देहः नियमेन भवेत् । तथा सति पृथ्वीकायिका अष्कायिकाः तेजस्कायिकाः Tarfare भवन्ति । पृथ्वीकायः - पृथ्वीत्वविशिष्टस्थावरपर्यायोऽस्त्येषामिति पृथ्वीकायिकाः । अथवा २० पृथ्वी कायः शरीरं येषां ते पृथ्वोकायिकाः । अप्कायः - अप्त्वविशिष्टस्थावरपर्यायोऽस्त्येषामित्याकायिकाः । अथवा आपः कायः शरीरं येषां ते अपकायिकाः । तेजस्कायः तेजस्त्वविशिष्टस्थावरपर्यायोऽस्त्येषामिति तेजस्कायिकाः । अथवा तेजः कायः शरीरं येषां ते तेजस्कायिकाः । वायुकायः - वायुत्वविशिष्टस्थावरपर्यायोत्रसनामकर्म और स्थावरनामकर्म जीवविपाकी होनेसे उनका कार्य जीवपर्याय काय है, यह व्यवहारसिद्ध है । पुद्गलविपाकी शरीर नामकर्मके उदयका कार्य होने से यहाँ काय शब्दसे २५ शरीरका ही ग्रहण नहीं है ।। १८१|| आगे स्थावर काय के पाँच भेदोंका कथन करते हैं नामकर्मकी उत्तर प्रकृतियों में एक स्थावर नामकर्म है और उसकी भी उत्तरप्रकृतियाँ पृथ्वी, अप्, तेज और वायु नामकर्म हैं। इस प्रकार नामकर्मकी इन उत्तरोत्तर प्रकृतियोंके उदयसे पृथिवीरूप, जलरूप, तेजरूप और वायुरूप पुद्गल स्कन्धों में अपने-अपने रूपरस३० गन्ध और स्पर्शगुणोंसे युक्त उन जीवोंके शरीर नियमसे होते हैं। ऐसा होनेपर वे जीव पृथिवीकायिक, तैजस्कायिक और वायुकायिक होते हैं । पृथ्वीकाय अर्थात् पृथिवीत्व विशिष्ट स्थावरपर्याय जिनकी है, वे पृथिवीकायिक हैं । अथवा पृथ्वी जिनका काय अर्थात् शरीर है, वे पृथ्वीकायिक हैं । अकाय अर्थात् अप्त्वविशिष्ट स्थावर पर्याय जिनके हैं वे अकायिक हैं । अथवा अपूजिनका काय अर्थात् शरीर है, वे अपकायिक हैं । तैजस्काय अर्थात् तैजस्त्व ३५ विशिष्ट स्थावर पर्याय जिनकी है, वे तैजस्कायिक हैं। अथवा तेज जिनका काय अर्थात् शरीर है, वे तैजस्कायिक हैं। वायुकाय अर्थात् वायुत्वविशिष्ट स्थावर पर्याय जिनके हैं, Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy