SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 369
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कायमार्गणाप्ररूपणाधिकारः ॥८।। अनंतरं कायमार्गणेयं पेन्दपं : जाई अविणाभावीतसथावरउदयजो हवे काओ। सो जिणमदम्मि भणियो पुढविक्कायादिछब्भेयो ॥१८१।। जात्यविनाभावित्रसस्थावरोदयजो भवेत्कायः। स जिनमते भणितः पृथ्वीकायादिषड्भेदः॥ जातिनामकाविनाभावित्रसस्थावरनामकम्र्मोदयजनितात्मत्रसस्थावरत्वपर्यायमं काय- ५ बुदु। आ कायमुं पृथ्व्यप्तेजोवायुवनस्पतित्रसकायभेददि षड्भेदमनुकळु देंदु जिनमतदोळु पेळल्पटुदु। कायते त्रसस्थावर इति व्यवहर्तजनैः शब्दयते कथ्यते इति कायः एंदितु द्वेजनक्रिययोळं स्थानक्रियेयोळं तल्लक्षणं निरुक्तिसिद्धमक्कु। चीयते पुष्टि नीयते पुद्गलस्कंधैरिति कायः। औदारिकादिशरीरमुं कायस्थमप्पात्मपर्यायमुं कायमें दितुपचारदिदं पेळल्पद्रुदु । जातित्रसस्थावरनाम चन्द्रकोटिप्रभाचक्रं समवसृतिसंयुतम् । नवकेवललब्धीशं चन्द्रप्रभजिनं भजे ॥८॥ अथ कायमार्गणामाह जातिनामकर्मोदयाविनाभावित्रसस्थावरनामकर्मोदयजनितः आत्मनः त्रसत्वस्थावरत्वपर्यायः कायो नाम । स च कायः पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्पतित्रसकायभेदात् षड्भेदो जिनमते भणितः । कायते-त्रस इति स्थावर इति च व्यवहर्तृजनैः शब्द्यते-कथ्यते इति कार्य इति उद्वेजनक्रियायां स्थानक्रियायां च तल्लक्षणस्य १५ निरुक्तिसिद्धत्वात् । चीयते-पुष्टिं नीयते पुद्गलस्कन्धैरिति वा कायः-औदारिकादिशरीरं, कायस्थ आत्मपर्यायोऽपि काय इत्यपचर्यते । जातित्रसस्थावरनामकर्मणां जीवविपाकित्वेन तेषां कार्यस्य जीवपर्यायस्य काय एक कोटि चन्द्रमाके समान प्रभामण्डलसे शोभित, समवसरणमें विराजमान तथा नव केवल लब्धियों के स्वामी चन्द्रप्रभ जिनको भजो ॥ आगे कायमार्गणाको कहते हैं __२० जातिनामकर्मके उदयके अविनाभावी त्रस और स्थावर नाम कर्मके उदयसे उत्पन्न आत्माकी त्रसरूप और स्थावररूप पर्यायको काय कहते हैं। वह काय पृथिवीकाय, अप्काय, तैजस्काय, वायुकाय और वनस्पतिकायके भेदसे छह प्रकारका जिनमतमें कहा है । 'कायते' अर्थात् व्यवहारी पुरुषोंके द्वारा 'त्रस' 'स्थावर' इस प्रकारसे कही जाती है, वह काय है। 'त्रस्' धातुका अर्थ उद्वेगरूप किया है, उससे त्रस शब्द निष्पन्न हुआ है और स्थान क्रियासे .. स्थावर शब्द निष्पन्न हुआ है, अतः त्रस और स्थावरका लक्षण निरुक्तिसिद्ध है। अथवा 'चीयते' अर्थात् पुद्गलस्कन्धोंके द्वारा जो पुष्टिको प्राप्त हो,वह काय है। अर्थात् औदारिक आदि शरीर। कायमें स्थित आत्मपर्यायको भी उपचारसे काय कहते हैं। जातिनामकर्म, २५ १. कायन्ते ब। २. शब्द्यन्ते-कथ्यन्ते ब । ३. कायाः ब । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy