SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 339
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कर्णाटवृत्ति जीवतत्त्वप्रदीपिका अनंतर तिर्यग्मनुष्य व्यक्तिभेदनिदर्शन निमित्तं पेळ्दपं । सामण्णा पंचिंदी पज्जत्ता जोणिणी अपज्जत्ता । तिरिया जरा तहावि य पंचिंदियभंगदो हीणा ॥१५०॥ सामान्याः पंचेंद्रियाः पर्याप्ता योनिमत्योऽपर्याप्ताः। तिय्यंचो नरास्तथापि च पंचेंद्रियभंगतो हीनाः। सामान्यतिथ्यचरदुं पंचेंद्रियत्तियंचरेंदु पर्याप्ततिव्यचरे, योनिमतिय्यंचरेंदु पंचप्रकारं तियंचरप्परवरु। मत्त मनुष्यरुं पंचेंद्रियभंगदिदं हीनरु सामान्यदि चतुःप्रकारमनुष्यरप्परकेंदोडे तिय्यंचरोळ पंचेंद्रियंगल्लद ौद्रियादिजीवंगळंटप्पुरिदमिल्लि मनुष्यरेल्लरं पंचेंद्रियंगळेयप्पुदरनिल्लि गा विशेषणं व्यवच्छेद्यमिल्लदुरिदं तेगियल्पदुदु । अनंतरं देवगतियं पेळ्दपं ।। दिव्वंति जदो णिच्चं गुणेहि अटेहि दिव्वभावेहिं । भासंतदिव्वकाया तम्हा ते वणिया देवा ॥१५१॥ दीव्यंति यतो नित्यं गुणैरष्टभिश्च दिव्यभाव समानदिव्यकायाः तस्मात्ते वर्णिता देवाः। ___ आवुदोंदु कारणदिदमावुवु कलवु जीवंगळु नित्यमनवरतं कुलगिरिमहासमुद्रादिगळोळ क्रीडिसुवरुं। मोदंते माद्यंति कामयंते अणिमादिभिरष्टभिद्दिव्यभावरमानुषगोचरप्रभावैर्गुणैर्भास- १५ मानाः प्रकाशमानाः दिव्यकाया धातुमलदोषरहितप्रभास्वरमनोहरशरीरास्ते जीवास्तस्मात्कारणाद्देवा इति परमागमे वर्णिताः।। मानुषा इति प्रवचने भणिताः ॥१४९।। अथ तिर्यग्मनुष्यगतिव्यक्तिभेदान् दर्शयति तिर्यञ्चः-सामान्यतिर्यञ्चः पञ्चेन्द्रियतियंञ्चः पर्याप्ततियंञ्चः योनिमत्तिर्यञ्चः अपर्याप्ततिर्यञ्चश्चेति पञ्चविधा भवन्ति । तथा मनुष्या अपि । किन्तु पञ्चेन्द्रियभङ्गतः-भेदात् हीना भवन्ति-सामान्यादिचतुर्विधा एव २० भवन्तीत्यर्थः । सर्वमनुष्याणां केवलं पञ्चेन्द्रियत्वेनैव सम्भवात् , तिर्यग्वत्तद्विशेषणस्य व्यवच्छेद्यत्वाभावात् ॥१५०॥ अथ देवगति प्ररूपयति यस्मात्कारणात् ये जीवाः नित्यं-अनवरतं, कुलगिरिमहासमुद्रादिषु दीव्यन्ति क्रीडन्ति मोदन्ते माद्यन्ति कामयन्ते अणिमादिभिरष्टभिः दिव्यभावः-अमानुषगोचरप्रभावैः गुणैर्भासमानाः-प्रकाशमानाः, दिव्यकाया धातुमलदोषरहितप्रभास्वरमनोहरशरीराः ते जीवाः तस्मात्कारणात् देवा इति परमागमे वणिताः ॥१५१॥ २५ आगे तियंचगति और मनुष्यगतिमें जीवोंके भेद दिखलाते हैं तिर्यच सामान्यतिर्यच, पंचेन्द्रियतियंच, पर्याप्ततिर्यच, योनिमत् तिथंच और अपर्याप्त तिथंच इस तरह पाँच प्रकारके होते हैं। तथा मनुष्य भी होते हैं,किन्तु पंचेन्द्रिय नामक भेद मनुष्योंमें नहीं होता, अतः वे सामान्य आदि चार ही प्रकारके होते हैं ; क्योंकि सभी मनुष्य केवल पंचेन्द्रिय ही होते हैं। अतः तियंचोंकी तरह पंचेन्द्रिय विशेषणसे किसीका ३० व्यवच्छेद नहीं होता ॥१५॥ आगे देवगतिका कथन करते हैं जिस कारणसे जो जीव नित्य-निरन्तर कुलाचल, महासमुद्र आदिमें 'दीव्यन्ति' अर्थात् क्रीड़ा करते हैं, मत्त होते हैं, कामाविष्ट होते हैं, अणिमा आदि आठ अमानवीय १. भेदेन ब.। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy