SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 120
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ गो० जीवकाण्डे व्यक्ताव्यक्तप्रमादे यो वसति प्रमत्तसंयतो भवति, सकलगुणशोलकलितो महाव्रती चित्रलाचरणश्चित्तलाचरणो वा॥ व्यक्तमप्प स्वसंवेद्य, परानुमेयमुमप्पुदरोळं अव्यक्तमप्युदरोळं प्रत्यक्षज्ञानिगळगम संवेद्यमप्प प्रमाददोळमावनोव्वं संयतं वप्तिसुत्तिकुमंतप्पातं चारित्रमोहनीय क्षयोपशममाहात्म्यदिदं सकलगुणशीलकलितनुं महाव्रतियुमक्कुमिल्लि साकल्यमं महत्वम ५ देशसंयतापेक्षायदमें दरिवुदु। अदु कारणदिदमे प्रमत्तसंयंत संतं चित्रलाचरणमेदितु हेळल्पट्ट। चित्रं प्रमादमिश्रं लातीति चित्रलं, चित्रलमाचरणं यस्यासौ चित्रलाचरणः । अथवा चित्रलः सारंगस्तदत शबलितमाचरणं यस्यासौ चित्रलाचरणः। अथवा चित्तं लातीति चित्तलं चित्तलम आचरणं यस्यासौ चित्तलाचरणः एंबी विशेषव्युत्पत्तियुमरियल्पडुगुं ॥ अनंतरमा प्रमादंगळगे नाम संख्याप्रदर्शनार्थमागि पेदपरु । विकहा तहा कसाया इंदियणिद्दा तहेव पणयो य । चदु चदु पणमेगेगं होंति पमादा हु पण्णरसा ॥३४॥ विकथास्तथा कषाया इन्द्रिय निद्रास्तथैव प्रणयश्च । चतस्रश्चत्वारः पञ्च एकैको भवन्ति प्रमादाः पञ्चदश॥ संयमविरुद्धमप्प कथेगळं विकैथेगळे बुदु । कषन्ति हिसति संयमगुणमें दितु कषायंगळे बुदु । १५ संयमविरोधिगळप्प इन्द्रियव्यापारंगळुनिद्रियगळे बुदु । स्त्यानगृद्धयादिकर्मत्रितयोदर्याददम व्यक्ते स्वसंवेद्य, अव्यक्ते-प्रत्यक्षज्ञानिनामेव संवेद्य च प्रमादे यः संयतो वर्तते स चारित्रमोहनीयक्षयोपशममाहात्म्येन सकलगुणशीलकलितो महाव्रती ( अपि ) भवति । अत्र साकल्यं महत्त्वं च देशसंयतापेक्षया ज्ञातव्यम् । ततः कारणादेव प्रमत्तसंयतः चित्रलाचरण इत्युक्तं । चित्रं-प्रमादमिश्रं लातीति चित्रलं, चित्रलं आचरणं यस्यासौ चित्रलाचरणः । अथ वा चित्रल:-सारंगः, तद्वत शवलितं आचरणं यस्यासी चित्रलाचरण । अथवा चित्तं लातीति चित्तलं आचरणं यस्यासो चित्तलाचरणः इति विशेषव्युत्पत्तिरपि ज्ञातव्या |॥३३॥ अथ तेषां प्रमादानां नामसंख्याप्रदर्शनार्थमाह संयमविरुद्धाः कथाः विकथाः, कषन्ति-हिंसन्ति संयमगुणमिति कषायाः, संयमविरोधीन्द्रियव्यापाराः इन्द्रियाणि, स्त्यानगृयादिकर्मत्रितयोदयेन निद्रा, प्रचलातीवोदयेन वा समुद्भूता जीवस्य स्वार्थसामान्यग्रहण व्यक्त अर्थात् जो स्वयंके द्वारा जानने में आवे, और अव्यक्त अर्थात् जो प्रत्यक्ष२५ ज्ञानियोंके द्वारा ही जानने योग्य है, ऐसे प्रमादमें जो संयत रहता है, वह चारित्र मोहनीयके क्षयोपशमके माहात्म्यसे समस्त गुण और शीलसे युक्त महाव्रती भी होता है । यहाँ जो सकल ना और महाव्रतीपना है. वह देशसंयतकी अपेक्षा जानना । इसीसे प्रमत्तसंयतको चित्रलाचरण कहा । चित्र अर्थात् प्रमादसे मिले हुए रूपको जो लाता है वह चित्रल है । और जिसका आचरण चित्रल है वह चित्रलाचरण है । अथवा जो चित्तको लाता है , वह चित्तल ३० है। और जिसका आचरण चित्तल है, वह चित्तलाचरण है। यह विशेष निरुक्ति भी जानना ॥३३॥ आगे उन प्रमादोंके नाम और संख्या कहते हैं संयमविरुद्ध कथाओंको विकथा कहते हैं। जो संयम गुणको 'कषन्ति' अर्थात् घातती हैं,वे कषाय हैं। संयमविरोधी इन्द्रियोंके व्यापार अर्थात् विषयों में प्रवृत्तिका नाम ३५ १. म स्वसंवेद्यमप्पुदरोल परानुमेयाऽव्यक्तमप्पुदरोल । २. म संयत चि । ३. म विकथेमेंबुद । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy