SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 53
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ४. त्रिविक्रम-प्राकृत व्याकरण दैत्यादौ ॥ १०३ ॥ दैत्य, इत्यादि शब्दोंमें ऐच को अइ ऐसा आदेश होता है । यह नियम (१.२.१०२ से) पृथक् कहा जानेसे, यहाँ विकल्प नहीं होता। उदा.-दइच्चो दैत्यः । दहण्णं दैन्यम् । दइवअं दैवतम् । कइअवं कैतवम् । वइअब्भो पैदर्भः । वइसाहो वैशाखः। अइसरिअं ऐश्वर्यम् । वइअणणो वैजननः। भइरवो भैरवः । वइएसो वैदेशः । वइसाणरो वैश्वानरः। वइदेहो वैदेहः । वइसालो वैशालः । सहरं स्वैरम् । चइत्तं चेत्तं । चैत्य शब्दम विश्लेष होनेपर (ऐ को अइ आदेश नहीं होता ।) उदा.-चेइअं ॥ १०३ ।। नाव्यावः ॥ १०४ ॥ नौ शब्दमें ऐच को आव ऐसा आदेश हो जाता है। उदा.- णावा ॥ १०४ ॥ गौरव आत् ॥ १०५ ॥ गौरव शब्दमें ऐच का आ हो जाता है। उदा.-गारवं ॥ १०५ ॥ पौरगे चाउत् ॥ १०६ ॥ पौर, इत्यादि शब्दोंमें, तथा (सूत्रमेंसे) चकारसे गौरव शब्दमें, ऐच् को अउ ऐसा आदेश होता है। उदा.-पउरो पौरः । सउरो सौरः। मउली मौलिः। कउरवो कौरवः । गउडो गौडः । कउलो कौलः। कउसलं कौशलम् । पउरिसं पौरुषम् । कउच्छेअअं कौक्षेयकम् । सउहं सौधम् । मउणं मौनम् । गउरवं गौरवम् ॥ १०६ ॥ उच्चैनीचसोरअः ॥ १०७ ।। ___ उच्चैः और नीचैः शब्दोंमें ऐच को अअ ऐसा आदेश होता है । उदा.उच्चअं। णीचअं। उच्च और नीच शब्दोंको क-प्रत्यय लगनेपरभी (उच्चअं और नीचअं ये रूप) यद्यपि सिद्ध होते है, तथापि उच्चैः और नीचैः शब्दोंके अन्य रूपोंकी निवृत्ति हो, इसलिए उनके बारेमें यहाँ विधान किया गया है ॥ १.७ ॥ ई धैर्ये ॥ १०८ ॥ धैर्य शब्दमें ऐच का ई होता है । उदा.-धीरं । धीरं हरइ विसाओ, धैर्य हरति विषादः ॥ १०८ ॥ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001735
Book TitlePrakritshabdanushasanam
Original Sutra AuthorN/A
AuthorTrivikram
PublisherJain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur
Publication Year1973
Total Pages360
LanguagePrakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Grammar
File Size19 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy