SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 233
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २२० त्रिविक्रम - प्राकृत-व्याकरण गुनेन गुणेन । नकारका नकार होता है, यह उस नकारकाण न हो इसलिए कहा है ॥ ४३ ॥ न्यण्यज्ञां जर् ॥ ४४ ॥ पैशाची में न्य, ण्य और ज्ञ इनका अकार होता है । (सूत्रमेंसे नर् में) र् इत् होनेसे, (ञका) द्वित्व होता है । उदा. न्य-कन्यका कज्लुका । अभिनन्युः अभिमञ्च | ण्य पुण्यकर्मा पुज्ञकम्मो | पुण्याहम् पुज्ञाहं । ज्ञप्रज्ञा पञ्जा | सर्वज्ञः सव्वजो । विज्ञः विज्ञ्ज । संज्ञानम् सञ्ञाणं ॥ ४४ ॥ I राज्ञो ज्ञो वा चिञ् ॥ ४५ ॥ पैशाचीमें राजन् शब्द से संबंधित होनेवाले ज्ञकारको चिन ऐसा आदेश विकल्प से होता है । उदा. -राचिना लपितं । रञ्ञा लपितं । राचिलो धनं । रज्ञो धनं । ज्ञकारको, ऐसा क्यों कहा है ? ( कारण ज्ञ न हो, तो ऐसा वर्णान्तर नहीं होता) | उदा. -राजा ॥ ४५ ॥ I तल्तदोः ॥ ४६ ॥ पैशाची में तकार और दकार इनका तकार होता है । (सूत्रमेंसे तल्में) ल् इत् होनेसे, यहाँ विकल्प नहीं होता । - उदा. -त-भगवती भवती । सततम् सततं । द-मतनपरवसो । तामोतरो । वतनकं । मालातो । मालातु । सिरीतो सिरीतु । तरीतो तरीतुं । तरुतो तरूतु । वधूतो वधूतु । होतु । रमतु । तकारका तकार होता है ऐसा विधान करनेका कारण (तकारको होनेवाले ) अन्य आदेशोंका बाध हो। इसी कारण पताका, वेतिसो, इत्यादि (रूप) सिद्ध होते हैं ॥ ४६ ॥ शषोः ः सः ॥ ४७ ॥ 'न पैशाचीमें शकार और षकार इनका स होता है । उदा.-‍ .-श-सोभनं । ससी | संखो | संका । सक्को । ष-विसमो । किसनो कृष्णः । विसेसो । 1 I प्रायो कादिच्छषट्म्यन्त सूत्रोक्तम्' (३.२.६३ ) इस बाधक सूत्रका बाघ हो, इसलिए प्रस्तुत नियम (योग) कहा है ॥ ४७ ॥ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001735
Book TitlePrakritshabdanushasanam
Original Sutra AuthorN/A
AuthorTrivikram
PublisherJain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur
Publication Year1973
Total Pages360
LanguagePrakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari & Grammar
File Size19 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy