SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 173
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १३४ पुरुदेव चम्पूप्रबन्धे $ १०७ ) आलक्ष्य यस्य वीर्यं युद्धारम्भे धुरि द्विषां हस्तात् । गलति स्म चन्द्रहासो हासोऽपि च तत्सतीमुखाम्भोजात् ॥६०॥ $ १०८ ) जयश्रिया यत्र वृते रणाग्रे विवाहशोभामरिभूमिपालः । लेभे तदानीं रिपुसैन्यवर्गाश्चित्रं चिरं नन्दनसौख्यमापुः ॥ ६१ ॥ $ १०९ ) असौजन्यनिपुणोऽपि सौजन्यनिपुणः । अपि च मर्त्येन्द्रदशायामप्यच्युतामर्त्येन्द्रो बभूवेति चित्रम् । [ 318800 शात्रवसैन्ये प्रत्यर्थिपृतनायां निषादिनां हस्त्यारोहिणां यूथस्य समूहस्य हस्तात्करात् अङ्कुशं सृणिः अगलत् पपात, अक्ष्णोर्नयनयोः कुशं जलम् अश्रुनोरमिति यावत् अगलत् तथैव तेनैव प्रकारेण मनसो हृदयादपि शं सुखम् अगलत् पपात । आर्याछन्दः || ५९ ।। $ १०७ ) आलक्ष्येति — युद्धारम्भे समरारम्भे सति घुरि अग्रे १० यस्य वज्रनाभः वोयं पराक्रमम् आलक्ष्य दृष्ट्वा द्विषां शत्रूणां हस्तात् चन्द्रहासः कृपाणं गलति स्म पतितोऽभूत् तेषां सतीनां पतिव्रतानारीणां मुखाम्भोजं मुखकमलं तस्मात् हासोऽपि च हसितमपि गलति स्म । शत्रवो हतास्तेन च तत्सतीनारीणां वैधव्याद् हास्यमपि विनष्टमिति भावः । आर्याछन्दः ॥६०॥ $ १०८ ) जयश्रियेति — तदानीं तस्मिन्काले रणाग्रे युद्धाग्रे यत्र यस्मिन् वज्रनाभी जयश्रिया विजयलक्ष्म्या वृ स्वीकृते सति अरिभूमिपालः शत्रुनरेन्द्रो विवाहशोभां पाणिग्रहणश्रियं लेभे रिपुसैन्यवर्गाः शत्रुसैनिकसमूहाः १५ चिरं चिरकालपर्यन्तं नन्दनसोख्यं पुत्रसौख्यम् आर्लेभिरे इति चित्रं वरणं कस्यचित् पाणिग्रहणमन्यस्य नन्दनोत्पत्तिश्चेतरस्येति चित्रतामूलं, परिहारस्तु रणाग्रे यस्मिन् जयलक्ष्म्या वृते सति शत्रुराजी विगता विनष्टा या वाहशोभा वाहनश्रोस्तां विवाहशोभां लेभे वानरहितोऽभूदित्यर्थः । रिपुसैन्यवर्गाश्चि मृत्वा स्वर्गं प्राप्य नन्दने स्वर्गस्य नन्दनवने सौख्यं नन्दन सौख्यम् आपुर्लेभिरे इति । विरोधाभासः । उपजातिछन्दः । $ १०९ ) असौजन्येति - सुजनस्य भावः सोजन्यं न सौजन्यम् असोजन्यं तस्मिन् निपुणोऽपि चतुरोऽपि दोर्जन्यदक्षोऽपि २० सौजन्य निपुणः सज्जनतानिपुण इति विरोधः यः दौर्जन्यनिपुणः स सौजन्यनिपुणः कथं भवेदिति भावः । परिहारस्तु असो एष वज्रनाभिः जन्यनिपुणोऽपि युद्धप्रवीणोऽपि सौजन्यनिपुणो बभूव । अपि च कि च मर्त्येन्द्रदशायामपि मनुजेन्द्रावस्थायामपि अच्युतामर्त्येन्द्रः अच्युत स्वर्गदेवेन्द्रो बभूवेति चित्रं यो मयेंन्द्रः सोऽच्युतामर्त्येन्द्रः कथं भवेदिति भावः । परिहारस्तु मर्त्येन्द्रदशायामपि अकारेण च्युतोऽभयेंद्र इत्यच्युतामर्त्येन्द्रः शत्रुओंकी सेना में महावतोंके हाथसे अंकुश गिर गया था, नेत्रोंसे अश्रुजल गिरने लगा था २५ और मनसे सुख निकल गया था ||५९ || $१०७) आलक्ष्येति - युद्ध के आरम्भ में आगे जिसके पराक्रमको देखकर शत्रुओंके हाथसे तलवार छूट जाती थी और उनकी पतिव्रता स्त्रियों के मुखकमलसे हास भी छूट जाता था || ६० ।। १०८) जयश्रियेति- रणके अग्रभागमें विजयलक्ष्मीके द्वारा जिस वज्रनाभिके वरे जानेपर विवाहकी शोभा शत्रुराजाने प्राप्त की थी और चिरकाल तक नन्दनका सुख - पुत्रोत्पत्तिका आनन्द शत्रुके सैनिकोंने प्राप्त किया था यह आश्चर्य की बात ३० थी ( परिहार पक्ष में वज्रनाभिकी जीत होनेपर शत्रुराजा वाहनरहित हो गये थे और उनके सैनिकों के समूह युद्ध में मरकर स्वर्गके नन्दन वनमें सुखको प्राप्त हुए थे ) । ६१ ।। ६१०९ ) असाविति - वह वज्रनाभि असौजन्य निपुणः - दुर्जनता में निपुण होकर भी सौजन्यनिपुणःसज्जनता में निपुण था ( परिहार पक्ष में युद्ध में निपुण होकर भी सज्जनता में निपुण था ) और मर्त्येन्द्रदशा – मनुजेन्द्र अवस्थामें भी अच्युतामर्त्येन्द्र अच्युतस्वर्गका अमर्त्येन्द्र - देवेन्द्र था ३५ यह आश्चर्य की बात थी (परिहार पक्ष में अ- अकारसे रहित अच्युतामर्त्येन्द्र अर्थात् मर्त्येन्द्र Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001712
Book TitlePurudev Champoo Prabandh
Original Sutra AuthorArhaddas
AuthorPannalal Jain
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year1972
Total Pages476
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari, Story, & Literature
File Size12 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy