Page Text
________________
-१०६] तृतीयः स्तबकः
१३३ च । यस्य सुराः पौरवर्गो विधेयाश्च । यस्य वचनक्रम इव सत्यो, भुज इव सालसदृशो वनिताः । यस्य मनोजवन्ति तुरङ्गसमूहा देवीमण्डलानि च । वनराजीवन्ति वनितादृशः क्रोडास्थानानि च । स्त्रीणां भ्रमन्ति नाभयो न बुधाः। उत्सर्पन्ति रोमराजयो न शत्रवः। दरन्ति कण्ठा न पौराः। गदन्ति वियोगा न दुर्भाषां जनाः । हरन्ति हासा न धनानि चौराः । $१०६ ) आलोक्य दिग्जये यं शात्रवसैन्ये निषादियूथस्य ।
अङ्कशमगलद्धस्तात्कुशमक्ष्णोः शं तथैव मनसोऽपि ।।५९॥
पुष्पाणां माला सुमनोमाला पार्श्वपक्षे सुमनसां विदुषां माला सुमनोमाला विद्वत्समूहः । यस्य पौरवर्गो नागरिकसमूहो विधेयाश्च सेवकाश्च सुराः पौरवर्गपक्षे सुष्टु रा धनं यस्य स सुराः, विधेयपक्षे सुरा देवाः इति वचनश्लेषः । यस्य वनिताः स्त्रियो वचनक्रम इव सत्यः प्रतिव्रताः सतीशब्दस्य प्रथमाबहुवचने रूपं वचनक्रमपक्ष सत्यस्तथ्यः सत्यशब्दस्य प्रथमैकवचने रूपं, भुज इव बाहुरिव सालसदृशः सालसे सतन्द्रे दृशी नयने यासां ताः १० भुजपक्षे दीर्घत्वात् सालेन सर्जवृक्षण सदृशः संनिभः । यस्य च वज्रनाभेः तुरगसमूहा अश्वसमूहा देवीमण्डलानि च वनितानि कुरम्बाणि च मनोजवन्ति मनसो जवो वेगो मनोजवः स इवाचरन्तीति मनोजवन्ति देवीमण्डलपक्षे मनोजो मदनोऽस्ति येषां तानि मनोजवन्ति । वनितादशः स्त्रीनयनानि क्रीडास्थाना च वनराजीवन्ति, वनितादृक्पक्षे वनराजीवानीव जलस्थितकमलानीवाचरन्तीति वनराजीवन्ति क्रीडास्थानपक्षे वनराज्यो वनपक्तयो विद्यन्ते येष तानि । श्लेषः । यस्य स्त्रीणां नाभयः तुन्दयो भ्रमन्ति न बुधा विद्वांसः १५ नाभिपक्षे भ्रमा आवर्ता इवाचरन्ति भ्रमन्ति बुधपक्षे भ्रमन्ति भ्रमयुक्ता भवन्ति । रोमराजयो लोमपङक्तय उत्सर्पन्ति न शत्रवोऽरयः, रोमराजिपक्षे उत्कृष्टाः सर्पा उत्सस्तिद्वदाचरन्ति उत्सर्पन्ति शत्रुपक्षे उत्सर्पन्ति अभिद्रवन्ति । कण्ठा धमनीधमा दरन्ति न पौराः पुरे भवाः पौरा नागरा दरन्ति, कण्ठपक्षे दराः शङ्खा इवाचरन्तीति दरन्ति, पौरपक्षे दरन्ति भययुक्ता भवन्ति । वियोगा विरहा। गदन्ति गदा रोगा इवाचरन्तीति गदन्ति न जना लोका दुर्भाषां गदन्ति कथयन्ति । हासा हसितानि हरन्ति न धनानि चौराः हासपक्षे हरा: २० शिवा इवाचरन्ति हरस्याद्रहासः प्रसिद्धोऽस्ति चौरास्तस्करा न हरन्ति न मुष्णन्ति । परिसंख्यालंकारः श्लेषोत्यापितः। १०६) आलोक्येति-दिग्जये काष्ठाविजयवेलायां यं वज्रनाभिम् आलोक्य दृष्ट्वा
खण्डित किया गया था) सुमनोमाला जिसके कण्ठमें थी और पासमें भी थी ( कण्ठमें फूलोंकी माला थी और पासमें विद्वानोंका समूह था) जिसके पौरवर्ग-नगर निवासी लोग सुराः-उत्तम धनसे सहित थे और विधेय-सेवक लोग भी सुराः-देव थे। जिसकी २५ स्त्रियाँ वचनक्रमके समान सत्यः-पतिव्रताएँ (पक्षमें सत्य) थीं और भुजाके समान सालसदृश ( अलसाये हुए ) नेत्रोंसे सहित थीं (पक्षमें सागौनके वृक्षके समान लम्बी थीं) जिसके घोड़ोंके समूह मनोजवन्ति-मनके वेगके समान आचरण करते थे और देवियोंके मण्डल मनोजवन्ति-कामसे सहित थे। जिसकी स्त्रियोंके नेत्र वनराजीवन्ति-जलमें स्थित कमलके समान आचरण करते थे और जिसकी क्रीड़ाके स्थान वनराजीवन्ति-वनपंक्तियोंसे सहित थे। जिसकी स्त्रियोंकी नाभियाँ भ्रमन्ति-जलकी भँवरके समान आचरण करती थीं परन्तु विद्वान् लोग न भ्रमन्ति भ्रममें नहीं पड़ते थे। जिसकी रोमपंक्तियाँ उत्सर्पन्ति-उत्कृष्ट साँपके समान आचरण करती थीं परन्तु शत्रु न उत्सर्पन्ति-आगे नहीं बढ़ते थे। जिसके कण्ठ दरन्ति-शंखके समान आचरण करते थे परन्तु पुरवासी लोग न दरन्ति-भयभीत नहीं होते थे। जिसके वियोग गदन्ति-रोगके समान आचरण करते थे परन्तु मनुष्य दृष्टभाषा न गदन्ति-नहीं बोलते थे। १५ जिसके हास्य हरन्ति-शिवजीके अट्टहासके समान आचरण करते थे परन्तु चौर धनको न हरन्ति-न हरण करते थे। $ १०६) आलोक्येति-दिग्विजयके समय जिस राजाको देखकर
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org.
| SR No. | 001712 |
| Book Title | Purudev Champoo Prabandh |
| Original Sutra Author | Arhaddas |
| Author | Pannalal Jain |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1972 |
| Total Pages | 476 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Story, & Literature |
| File Size | 12 MB |