Page Text
________________
कषायप्राभृतचूणिकारादिमतेन योगनिरोधः ] सयोगिगुणस्थानाद्धाधिकारः
[ ४७७
न संभवतीति चेत् ? उच्यते - सत्यमेतद्, एककालावच्छेदेन एक एव योगः प्रवर्तमानो भवति, किन्तु मनोयोगस्य वचनयोगस्य काययोगस्य चोत्पादिका या शक्तिः, तस्या निरोधं करोत्यन्तमुहूर्तशेषायुष्कः सयोगिकेवली । तत्र पूर्वं बादरयोगोत्पादिकां शक्तिं रुद्धि, ततः सूक्ष्मयोगोत्पादिकां शक्ति निरुणद्धि । कारणे कार्योपचाराच वादरमनो-वचन-काययोगं सूक्ष्ममनो-वचन-काययोगं च निरुद्धीति व्यपदिश्यत इति न कश्चन दोषः ॥ २४४ ॥
सम्प्रति द्वितीयोपदेशेन योगनिरोधं विवर्णयितुकामः प्राहरुम्भइ बायरमण-वय-उस्सास- तणू कमेण वीयमया । वायरतणूअ भिन्नमुहुत्त्रेणऽन्तोमुहुत्तमच्चासं ॥ २४५ ॥ (गीतिः )
रुणद्धि बादरमनो-बच-उच्छ्वास- तनूः क्रमेण द्वितीयमतात् । बादरतन्वा भिन्नमुहूर्तेनाऽन्तर्मुहूर्तमत्यासम् ॥२४५ ।।
1
'रुम्भइ० ' इत्यादि, तत्र 'द्वितीयमतात्' कषायप्राभृतचूर्णिकारादीनां मतमपेक्ष्य 'बादर मनो-चच-उच्छ्वास- तनूः' बादरपदस्य प्रत्येकमभिसम्बन्धाद् बादरमनोयोगं बादरवचनयोगं बादरोच्छ्वासं वादकाययोगं च क्रमेण 'वादरतन्वा' बादरकाययोगबलेनाऽन्तमुहूर्तमत्यासं 'भिन्नमुहूर्तेन' अन्तर्मुहूर्त कालेन निरुगद्धि । अयम्भावः क्रियाव्यवधायका - ऽर्थे वर्तमानाद् अतिपूर्वकाद् असिधातोः “कालेन तृष्यस्वः क्रियान्तरे” (सिद्धहेम ०५-४-८२ ) इत्यनेन णम् प्रत्ययः, यत आन्तमौहूर्तिक योगनिरोधक्रियाऽन्तमुहूर्तकाला त्यासेन व्यवधीयते । ततश्चायमर्थः - बादरमनोयोगं निरुध्य अन्तर्मुहूर्तं व्यतिक्रम्य वादरवचनयोगमन्तर्मुहूर्तेन निरुणद्धि । ततो बादरवचनयोगं निरुध्याऽन्तमुहूर्त व्यतिक्रम्य बादरोच्छ्वासमन्तमुहूर्त कालेन निरुणद्धि । एवमग्रे ऽपि । तथाहिसमुद्घाताद् निवृत्तोऽन्तर्मुहूर्त विश्रम्य योगनिरोधमारंभते । तत्र योजनं योगः, जीवस्य परिस्पन्द इति यावत् । स च त्रिविधः, मनो वचः - कायभेदात् । तत्रा - ऽप्येकै को द्विविधः, सूक्ष्म- बादरभेदात् । योगनिरोधात् प्राक् सर्वत्र बादरयोग एवा ऽऽसीत् । सम्प्रति केवली भगवान् बादरकाययोगोपटम्भाद् वादरमनोयोगं निरोद्धमुपक्रमते, अन्तर्मुहूर्त कालेन च निरुणद्धि । ततो बादरमनोयोगनिरोधानन्तरमन्तर्मुहूर्तं गत्वा बादरकाययोगमवष्टभ्याऽन्तमुहूर्त कालेन बादरवचनयोगं निरुणद्धि । ततोऽन्तर्मुहूर्त व्यतिक्रम्य बादरकाया योगेनान्तमुहूर्तेन सर्वथा बादरोच्छ्वासं निरुणद्धि । ततोऽन्तर्मुहूर्तमतीत्य बादरकाययोगेन बादरकाययोगमन्तर्मुहूर्त कालेन सर्वथा निरुणद्धि । अभ्यधायि च कषायप्राभृतचूण- "एतो अंतोमुहुत्तं गंतूण बादरकायजोगेण बादरमणजोगं णिरु भइ । तदो अंतोमुहुत्ते बादरकायजोगेण बादरवचिजोगं णिरु भइ । तदो अंतोमुहुतेण बादरकायजोगेण बादरउस्सासणिस्सासं णिरु भइ । तदो अंतोमुहुत्तेण बादरायजोगेण तमेव बादरकायजोगं णिरु भइ ।" इति । तथैवोक्तं प्रशमरतिवृत्तिकारैः श्रीमद्हरिभद्रसूरीश्वरैरपि - " अन्तर्मुहूर्तचतुष्टय समन्वितेषु प्रथमं मनोयोगं बादरं
1
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001698 |
| Book Title | Khavag Sedhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 786 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 24 MB |