Page Text
________________
खवगसेढी , .
४६८ ]
[ गाथा-२४२-२४३ सप्तमसमये दण्डे तिष्ठत्यष्टमक्षणे शरीरस्थः । प्रथमाऽष्मसमययोर्योग औदारिको भवति ॥२४२॥ सप्तम-षष्ठ-द्वितीयसमयेषु मिश्रश्च कार्मणो योगः ।
तृतीय-तुरिय-पञ्चमसमयेषु निरुणद्धि ततो योगम् ।।२४३।। इति पदसंस्कारः । 'सत्तमः' इत्यादि, 'सप्तमसमये समुद्घातस्य सप्तमसमये दण्डे' कपाटं संहृत्य दण्डे तिष्ठति, दण्डस्थस्य महात्मनः स्थितिघातोऽनुभागघातश्च पूर्वारब्धा एव प्रवर्तेते, तयोरद्धाया आन्तौहूर्तिकत्वात् ।
'अट्ठम०' इत्यादि, तत्र 'अष्टमक्षणे' समुद्घातस्या-ऽष्टमे समये 'शरीरस्थः' स्वशरीरप्रविष्टाऽऽत्मप्रदेशको भवतीति शेषः । अत्रा-ऽपि स्थितिघातोऽनुभागघातश्च पूर्वारब्धा एव प्रवतेते । अन्तमुहूर्ते पूर्णे स्थितिघातोऽनुभागघातश्च पूर्णौ भवतः । ततः पुनरन्यस्थितिखण्डमनुभागखण्डं च घातयितुमुपक्रमते । तच्चा-ऽन्तमुहूर्तकालेन निःशेषतो विनाशयति । एवमान्तौहूर्तिकः स्थितिघातकालोऽनुभागघातकालश्च तावदवगन्तव्यौ, यावत् सयोगिगुणस्थानकचरमसमयः । तावति कालेऽमृनि सर्वाणि स्थितिखण्डान्यनुभागवण्डानि च संख्येयानि व्यतिक्रामन्ति, यदभिहितम् आवश्यकचूर्णी-"तदनेन विधिना-ऽन्तर्मुहूर्तपूरणचरमसमयाऽनन्तरमेव कृत्स्नं कण्डकं उत्कीर्णमित्यवसेयं उत्कीर्ण नटमित्यर्थः । एवं प्रतिसमयमन्तमु हर्तिकः स्थित्यनुभवकण्डकघातको ज्ञेयः तावद्यावत् सयोगिनोऽन्त्यसमय इति । एवमेतानि सर्वाण्यपि संख्ययानि स्थित्यनुभवकण्डकानि ज्ञेयानि ।” इति ।
___ तावत्काले सर्वाण्यमूनि स्थितिकण्डकान्यनुभागकण्डकानि चा-ऽसंख्येयानि व्यतिक्रा. मन्तीति ग्रन्थान्तरे दृश्यते, तथा चात्र श्रीमलयगिरीया-ऽऽवश्यकवृत्तिः-"अतः परं षष्ठसमयादारभ्य स्थितिकण्डकमनुभागकण्उकं चाऽन्तमुहर्तेन कालेन विनाशयति, षष्ठादिषु च समयषु कण्उकस्य प्रतिसमयमेकैकं शकलं तावदुत्किरति, यावदन्तमुहूर्तचरमसमये सकलमपि तत्कण्डकमुत्कीर्णं भवति । एवमन्तमुहूर्तिकानि स्थितिकण्डकान्यनुभागकण्डकानि च घातयन् तावद्वेदितव्यः, यावत्सयोग्यवस्थाचरमसमयः । सर्वाण्यपि चामूनि स्थित्यनुभागकण्डकान्यसंख्येयान्यवगन्तव्यानि।” इति । तत् त्वशुद्ध प्रतिभाति, स्थितिखण्डस्या-ऽऽवलिका-ऽसंख्येयभागमात्रत्वस्वीकारप्रसङ्गात् । कथम् ? इति चेद्, उच्यते-समुद्यातचतुर्थसमये वेदनीयादीनां कर्मणां स्थितिसच्चमायुष्कस्थितिसत्कर्मतः संख्येयगुणं जायते । तच्च दर्शितमेकोनचत्वारिंशदधिकद्विशततमगाथया। आयुष्कस्थितिसत्कर्म त्वन्तमुहूर्तप्रमाणं भवति,अन्तमुहूतमात्र आयुषि शेषे समुद्यातारम्भात् । तेन वेदनीयादीनां स्थितिसत्कर्म समुद्यातपञ्चमादिसमयेषु संख्येयावलिकातोऽधिकं न भवति । यदि समुद्घातभवनात् परमसंख्येयानि स्थितिखण्डानि व्यतिक्रमेयुः, तर्हि संख्येयावलि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001698 |
| Book Title | Khavag Sedhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 786 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 24 MB |