Page Text
________________
४४८ ]
खरगसेढी
[गाथा-२३२-२३३ आयोजिगाकरणमाउगम्मि अंतोमुहुत्तसेसम्मि । करए अहवा आवस्सयकरणमवस्सकरणं वा ॥२३२॥ आवजियकरणं वा-ऽऽवज्जीकरणं तओ समुग्घायं । कुणए जस्साउत्तो तईआईइं पहूआई ॥२३३॥
आयोजिकाकरणमायुष्यन्तमुहूर्तशेषे । करोत्यथवा-ऽऽवश्यककरणमवश्यकरणं वा ।।२३२।। आवर्जितकरणं वा-ऽऽवर्जीकरणं ततः समुद्घातम् ।
करोति यस्यायुस्तस्तृतीयादीनि प्रभूतानि ।।२३३।। इति पदसंस्कारः । 'आयोजि०' इत्यादि, तत्रा-ऽन्तमुहर्तशेष आयुष्यायोजिकाकरगं करोति, अयम्भावःसर्वोऽपि केवली भगवान् जघन्यतोऽन्तमुहूतकालमुत्कृष्टतश्च देशोनपूर्वकोटिवर्षप्रमाणं कालं विहृत्य स्वायुष्यन्तमुहूर्तमात्र शेष आन्तमा हर्तिकमायोजिकाकरणमुदयावलिकायां कर्मपुद्गलनिक्षेपव्यापाररूपमुदीरणाविशेषात्मकमारभते । इयमत्र व्युत्पत्तिः-आ-मर्यादया योजनं-केवलिदृष्टया शुभानां योगानां व्यापार इत्यायोजिका, “भावे” (सिद्धहेम०५-३-१२२) सूत्रेण भावे णकप्रत्ययः, आयोजिकायाः करणमित्यायोजिकाकरणम् । उक्तं च श्रीमन्मलयगिरिपादैः-"इह सर्वोऽपि सयोगिकेवली समुद्घातादर्वाक आयोजिकाकरणमान्तमु हर्तिकमुदयावलिकायां कर्मपुद्गलप्रक्षेपव्यापाररूपमुदोरणाविशेषात्मकमारभते । अथ आयोजिकाकरणमिति कः शब्दार्थः ? उच्यते, आङ् मर्यादायाम्, आ-मर्यादया केवलिदृष्टया योजनं व्यापारणं, शुभानां योगानामिति गम्यते, आयोजिका, तस्याः करणमायोजिकाकरणम् । इति ।
'अहवा' इत्यादि, अथवाशब्दो मतान्तरयोतकः, अथवा-ऽन्ये प्राहुः-स्वायुष्यन्तमुहूर्तशेषे केवली भगवान् आवश्यककरणं करोतीति । कः शब्दार्थः ? उच्यते-अवश्यंभावः आवश्यकम् , “चोरादेः” (सिद्धहेम०७.१-७३) इति सूत्रेण भावे अकञ्चत्ययः, आवश्यकेन अवश्यंभावेन करणमित्यावश्यककरणम् , यथा लोके साटकेन कक्षां बद्ध्वा ततः परं कृतावश्यककक्षावन्धकरणो योद्धमुपक्रमते तथा-ऽन्तमुहूर्तायुःशेषेण सर्वकेवलिना सिध्यता प्रथममेवेदं करणमवश्यं कर्तव्यमित्यावश्यककरणम् । यदुक्तमावश्यकचूर्णी-"सर्वे च भगवन्तः केवलिनस्तीर्थकराश्च नियमादावश्यकरणं कुर्वन्ति ।” इति ।
'अवश्यकरणं वा' वाशब्दो मतान्तरद्योतकः, एवमग्रऽपि, अवैके भणन्ति-सयोगीकेवली भगवानन्तर्मुहूर्तप्रमाण आयुषि शेषे-ऽवश्यकरणं करोतीति,सर्वकेवलिभिःसिद्धयद्भिरवश्यंक्रियमाणत्वादवश्यकरणमिति व्यपदिश्यते, अवश्यंक्रियत इत्यवश्यकरणमिति व्युत्पत्तेः। अभ्यधायि चाऽऽ-वश्य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001698 |
| Book Title | Khavag Sedhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 786 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 24 MB |