Page Text
________________
क्षीणकषायाद्धायाश्चर मरामयः ]
अपगतकषायाद्धाधिकारः
[ ४३९
प्रमाणो वेदितव्यः, समयमात्रा चैका स्थितिः चरमस्थितिरवसेया ।" इत्युक्तत्वाद् निरुतकर्मणां च चरमस्थितेः क्षीणकषायचरमसमय एव लभ्यमानत्वात् ।
ग्रन्थान्तराभिप्रायेण तु निरुक्तकर्मणां जघन्य स्थित्युदयः स्वोदीरणाव्यवच्छेदात् परमावलिकां यावत् प्रतिसमयं भवति, उदीरणाऽपवर्तनयोर्व्यवच्छिनत्वेन केवलोदयेन प्रति समयमेकैकस्याः स्थितेः क्षयात् * ।
एवमेवेह ग्रन्थे मोहनीयस्य जघन्यस्थित्युदयः सूक्ष्मसम्परायचरमावलिकाचरमसमये नामगोत्रयोऽयोगिकेवलिगुणस्थान चरमसमये प्रथममतेन भावनीयः, द्वितीयमतेन तु मोहनीयस्य जघन्यस्थित्युदयः सूक्ष्मसम्परायचरमावलिकाप्रमाणे काले नामगोत्रयोश्चाऽयोगिकेवलिगुणस्थानाद्धाप्रमाणेऽन्तमुहूर्त काले प्रतिपादनीयः ।
उक्तनीत्या पुरुषवेदादीनामपि जघन्यस्थित्युदयः स्वमत्या यथास्थानं परिभावनीयः ।
निश्चयनयमाश्रित्य क्षीणक पायगुणस्थानकचरमसमये श्रीयमाणानि त्रीणि घातिकर्माणि निश्शेषतः क्षीणानि, तदभिधातुकाम आह— 'अन्ते' क्षीणकषायगुणस्थानकचरमसमये 'णात०' त्ति पदैकदेशे पदसमुदायोपचारात् ज्ञानावरणा-ऽन्तराय चतुर्दर्शनावरणानां-प्रति-श्रुता-ऽवधि-मनःपर्याय-केवलज्ञानावरण-चक्षुरचक्षुरवधिकेवलदर्शनावरण-दान-लाभ-भोगोपभोग-वीर्यान्तरायरूपाणां चतुर्दशप्रकृतीनामित्यर्थः, 'सन्तुदया' ति प्राकृतत्वाद् “द्विवचनस्य बहुवचनम्” (सिद्धहेम०८-३-१३०) इत्यनेन सूत्रेण बहुवचनम्, सत्तोदयौ 'फिहन्ति' ति 'भ्रश्यत' : व्यवच्छिद्यते । उक्तं च सप्ततिका चूर्णौ- "आवरणमंतराए छउमत्थो चरिमसमयम्मि ति एयासि चोद्दसहं पगडोणं उदयसंतखओ खोणकसायरस चरिमसमए भवति ।" इति । तथैवोक्तं कषायप्राभृतचूर्णावावश्यकचूर्णौ चाऽपि । इत्थं क्षीणमोह गुणस्थानकचरमसमये शेषाणि त्रीणि घातिकर्माणि परिक्षीयन्ते । न च तदानीमेव घातिकर्मवदघातिकर्माणि कुतो न परिशटन्ति, कर्मत्वनोभयेषामप्यविशेषत्वाद् ? इति वाच्यम्, अघातिकर्मणां तदानीं पल्योपमा-ऽसंख्येयभागप्रमाणस्थितेः सद्भावेन कर्मा-पेक्षयाऽविशेषत्वेऽपि नाम-गोत्रा -ऽऽयुर्वेदनीयानां प्रशस्ताऽप्रशस्तत्वेना- प्रशस्तज्ञानावरणादितो विलक्षणत्वात् । तयथा - मोहनी - यस्या-ऽप्रशस्ततरत्वात् सूक्ष्मसम्परायगुणस्थानक एव तत्क्षयो जातः । ज्ञानावरणादीनामप्रशस्तत्वात् क्षीणकषायगुणस्थानके तद्विनाशो जायते । अघातिकर्मणां तु प्रशस्ता प्रशस्तत्वात् क्षीणकषायगुणस्थानकेऽपि तत्क्षयो न भवति, किन्त्वयोगिकेवलिगुणस्थानके । एवमघातिकर्मणां प्रशस्ताप्रशस्तत्वप्रयुक्त वैचित्र्यस्य सद्भावात् क्षीणकषायगुणस्थानके तानि निश्शेषतो न क्षीयन्ते ।
* उक्तञ्च धवलाकारैरपि - "गारणावरणीय दंसरणावरणीय अंतराइयारणं जहरपट्ठिदिउदी कस्स ? चरिम (समय) छउ मत्थमादि कारण जाव श्रावलियचरिमसमयछदुमत्थो त्ति ।"
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001698 |
| Book Title | Khavag Sedhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 786 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 24 MB |