Page Text
________________
३० ]
खवगसेढी
[गाथा-१८ साननिषेकरूपः 'करणद्विकाऽधिकः'करणद्विकेन-अपूर्वकरणानिवृत्ति करणाभ्यामधिकोस भवति । उक्तं च कषायप्राभृतचूर्णी--"अपुवकरणडादो अणियट्टिकरणडादो च विसेसुत्तरकालो।" सचाऽऽयामोऽन्तमुहूर्तमात्रो भवन्नपि 'गलितः'गलितावशेषमात्रो ज्ञातव्यः, पूर्वपूर्वसमये क्षीणे शेषेषु शेषेषु समयेषु दलिकनिक्षेपो भवतीत्यर्थः । ननु निरुक्तगुणश्रेण्यायामे केन क्रमेण दलिकं गृहीत्वा प्रक्षिपति ? इत्यत आह–'खिवई' इत्यादि, 'असंखगणणाए' इति पदं ग्रहणक्रियायां प्रक्षेपक्रियायां चोभयत्राऽन्वेति । 'असंख्यगणनया' असंख्ययगणकारेण 'अनुसमयं प्रतिसमयं दलं 'गृहीत्वा' आदायाऽसंख्येयगुणकारेण 'क्षिपति' निक्षिपति । इदमत्र हृदयम्-अपूर्वकरणप्रथमसमयादुदयमानप्रकृतीनां सत्तागतप्रेदशतो दलं गृहीत्वा नव्यशतककारादीनां मतेनोदयसमयादारभ्या-ऽन्तमुहूर्तमात्रा-ऽऽयामे-ऽरांख्ययगुणकारेण दलं रचयति । तथा चा-ऽत्र नव्यशतकम्-"कथंपुनर्दलरचना ? कस्माच्चारभ्य केन च गुणकारेण विधीयते जन्तुनेत्याहअनुसमयं समय समयमनुलक्षीकृत्य प्रतिसमयमित्यर्थः । उदयादुदयक्षणादारभ्याऽसंख्येयगुणनयाऽसंख्यातगुणकारेण ।" कषायप्राभूतचूर्णिकारादीनामभिप्रायेण तूदयावलिकाया उपरितननिषेकादारभ्या-ऽन्तमुहूर्तप्रमाणे आयामे गणश्रेणिं करोति, असंख्योयगणकारेण दलं रचयतीत्यर्थः । तथा च तद्ग्रन्थः-"गुणसेढी उदयावलियबाहिरे णिक्खित्ता।"
भावार्थः पुनरयम्-अपूर्वकरणप्रथमसमये दलिकमुत्कीर्य गुणश्रेण्यायामगतोत्तरोत्तरनिषेकेऽसंख्योयगणक्रमेण तावत् प्रक्षिपति, यावद् गुणश्रेण्यायामसत्कचरमनिषेकः । तदनन्तरोपरितननिषेके ऽसंख्योयगुणहीनं दलिकं निक्षिप्योपरि विशेषहीनक्रमेण तावत् प्रक्षिपति, यावदतीस्थापना-ऽप्राप्ता भवति । पुनर्द्वितीयसमयो प्रात्त नसमयगृहीतदलतो-ऽसंख्योयगुणदलमादाय प्रथमसमयत एकसमयोनप्राक्तनगुणश्रेण्यायामे उत्तरोत्तरनिषेके-ऽसंख्येयगुणक्रमेण तावत् प्रक्षिपति, यावद् गुणश्रेण्यायामसत्कचरमनिषकः, एकसमयस्योदयोन वेदितत्वात् । तदनन्तरोपरितननिषेके तु गुणश्रेण्यायामचरमनिषकतो-ऽसंख्योयगुणहीनं दलिकं निक्षिपति, तत ऊर्ध्वं विशेषहीनक्रमेण प्रक्षिपति । एवमुत्तरोत्तरसमो पूर्वपूर्वतो-ऽसंख्येयगुणं दलमादाय गलिता-ऽवशेषमात्रे गुणश्रेण्यायामे-ऽसंख्ययगुणक्रमेण निक्षिपति ।
अनुदयवतीनां प्रकृतीनां पुनर्गुणश्रेणिरुभयेषां मतेनोदयावलिकाया उपरितननिषेकात्प्रभृति भवति । (पश्यन्तु यन्त्रकम्-३, ४, ५, ६) ॥१८॥
* आधिक्यं च जयधवलाकारैः सूक्ष्मसम्परायक्षीणमोहच्छमस्थगुणस्थानकाद्धाद्वयेन किश्चिदधिक दर्शितम् । तथा च तद्ग्रन्थः-"एत्थ विसेसाहियपमाणं सुहुमसाम्पराइयखीणकसायद्धाहितो विसेसुत्तरमिदि घेत्तन्वं।" .
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001698 |
| Book Title | Khavag Sedhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 786 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 24 MB |