________________
( १५
अघन्योत्कृष्टा च विशोधिः ]
यथाप्रवृत्तकरणाधिकारः एवमध उपरि च यावज्जधन्याऽस्ति चरमसमये।
तर शेषोत्कृष्टाः क्रमेण भवन्त्यनन्तगुणाः ।।८।। इति पदसंस्कारः। 'करणसर.' इत्यादि, 'करणस्य' प्रस्तुतत्वाद् "भामा सत्यभामा" इति न्यायाच्च यथाप्रवृत्तकरणस्य प्रथमसमये जघन्या 'शोधिः' विशोधिः सर्वस्तोका भवति,तदितरासांप्रभूतत्वात् । ततः 'प्रथमसङ्ख्यभागं' यथाप्रवृत्तकरणस्य प्रथमसङ्ख्येयभागं यावज्जघन्या विशोधिरनन्तगुणा । इद मुक्तं भवति-यथाप्रवृत्तकरणप्रथमसमयभाविजघन्यविशोधितो यथाप्रवृत्तकरणस्य द्वितीय समये जघन्य. विशोधिरनन्तगुणा, ततोऽपि तृतीयसमये जवन्यविशोधिरनन्तगुणा, ततोऽपि चतुर्थसमये जघन्या विशोधिरनन्तगुणा । एवंक्रमेण तावद् वक्तव्या,यावद् यथाप्रवृत्तकरणप्रथमसंख्येयभागचरमसमयभाविजघन्यविशोधिः । 'तत्तो' इत्यादि, 'ततः' यथाप्रवृत्तकरणप्रथमसंख्येयभागचरमसमयभाविजघन्यविशोधितः 'प्रथमे समय' यथाप्रवृत्तकरणस्य प्रथमे समय उत्कटा विशोधिरनन्तगुणा भवति, 'ततः' यथाप्रवृत्तकरणप्रथमसमयभाव्युत्कृष्टविशोधितः 'उपरि' यथाप्रवृत्तकरणप्रथमसङ्ख्येयभागस्योपरि प्रथमसमये जघन्या विशोधिरनन्तगुणा भवति । एवं' इत्यादि, 'एवम्' अनेन क्रमेणाध उपरि च विशोधिर्यत्तदोमिथः सापेक्षत्वात्तरत्र यच्छब्दोपादानाच्च तावद् वक्तव्या,यावत् 'चरमसमये' यथाप्रवृत्त करणचरमसंख्येयभागाऽन्तिमसमये जघन्या विशोधिः अस्ति' भवति । इयमत्र भावना-यथाप्रवृत्तकरणप्रथमसंख्येयभागोपरितनप्रथमसमयभाविजघन्यविशोधितो यथाप्रवृत्तकरणद्वितीयसमय उत्कृष्टा विशोधिरनन्तगुणा भवति , ततो यथाप्रवृत्त करणप्रथमसंख्येयभागोपरितनद्वितीयसमयं जघन्या विशोधिरनन्तगुणा। ततोऽपि ययाप्रवृत्तकरणतृतीयसमय उत्कृष्टा विशोधिरनन्तगुणा । ततोऽपि यथाप्रवृत्त करणप्रथमसङ्ख्येयभागोपरितनतृतीयसमये जघन्या विशोधिरनन्तगुणा । एवंक्रमेणा-ऽध उपरि चोत्कृष्टा जघन्या च विशोधिस्तावदभिधातव्या , यावद् यथाप्रवृत्तकरणचरमसंख्येयभागचरमसमयभाविजघन्यविशोधिः,सा च यथाप्रवृत्त करणचरमसमयभाविजघन्यविशोधिः । 'तत्तो' इत्यादि, 'ततः' यथाप्रवृत्तकरणचरमसमयभाविजघन्यविशोधितः 'शेषोत्कृष्टाः' यथाप्रवत्तकरणचरमसंख्येयभागगता या अनुक्ताः शेषा उत्कृष्टा विशोधयः, ताः क्रमेणाऽनन्तगुणा भवन्ति । तद्यथा-यथाप्रवृत्त करणचरमसमयभाविजघन्यविशोधितो यथाप्रवृत्त करणचरमसङ्ख्येयभागप्रथमसमय माव्युत्कृष्टविशोधिरनन्तगुणा भवति, ततोऽपि यथाप्रतकरणचरमसङ्ख्ययभागद्वितीपसमयभाव्युत्कृष्ट विशोधिरनन्तगुणा । ततोऽपि यथाप्रवृत्तकरण वरमपङ्ख्ययभागतृतीय समयभाव्युत्कृष्टविशोधिरनन्तगुणा । एवमनन्तगुणक्रमेणोत्तरोत्तरसमय उत्कृष्टा विशोधिस्तावद् वक्तव्या, यावद् यथाप्रवृत्तकरणचरमसमयभाव्युत्कृष्टविशोधिः ।
अध्यवसायस्थानानामनुकृष्टयादयस्त्वस्मत्कृतोपशमनाकरणगतसम्यक्त्वोत्पाद-- यथाप्रवृत्तकरणटीकायां निरूपिताः, ततोऽवसेयाः, ग्रन्थगौरवमयानाऽत्र वितन्यन्ते ॥६-८॥
* यथाप्रवृत्तकरणे विशोधितारतम्यमाश्रित्याऽध्यवसायानां स्थापना *
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org