Page Text
________________
-१७८२१ ]
३३. संस्थानविचयः
६०३
1872 ) ततो ग्रे शाश्वतं धाम जन्मजातङ्कविच्युतम् ।
ज्ञानिनां यदधिष्ठानं क्षीणनिःशेषकर्मणाम् ॥१७६ 1873 ) चिदानन्दगुणोपेता निष्ठितार्था विबन्धनाः ।
यत्र सन्ति स्वयंबुद्धाः सिद्धाः सिद्धेः स्वयंवराः ॥१७७ 1874 ) समस्तो ऽयमहो लोकः केवलज्ञानगोचरः ।
तं व्यस्तं वा समस्तं वा स्वशक्त्या चिन्तयेद्यतिः ॥१७८ 1875 ) [ विलीनाशेषकर्माणं स्फुरन्तमतिनिर्मलम् ।
___ स्वं ततः पुरुषाकारं स्वाङ्गगर्भगतं स्मरेत् ।।१७८*१ ] 1872) ततो ऽने-ज्ञानिनां यद् अधिष्ठानं ततः श्रीभास्वतं क्रान्तिसूर्य धाम। पुनः कीदृशम् । जन्मजो य आतङ्कः भयं तेन विच्युतं रहितम् । पुनः कीदृशानाम् । क्षीणनिःशेषकर्मणामिति सूत्रार्थः ।।१७६।। अथ पुनस्तेषां स्वरूपमाह।
1873) चिदानन्द-यत्र स्वयंबुद्धाः सिद्धाः सन्ति। कीदृशाः । सिद्धेः स्वयंवराः। पुनः कीदृशाः। चिदानन्दगुणोपेताः ज्ञानानन्दगुणसहिताः। पुनः कीदृशाः। निष्ठितार्थविबन्धनाः* सिद्धार्थविबन्धनाः । इति सूत्रार्थः ॥१७७।। अथ पुनस्तत्स्वरूपमाह।
1874) समस्तो ऽयम्-तं लोकं व्यस्तम् ऊर्ध्वाधोविभागेन। वा समस्तं सर्वलोकं स्वशक्त्या चिन्तयेद् यतिः । इति सूत्रार्थः ।।१७८॥ अथ पुनस्तदेवाह ।
__1875) विलीनाशेष-स्वं स्मरेत् । कीदृशं स्वम् । विलीनाशेषकर्माणं नष्टाशेषकर्माणम् । स्फुरन्तं दीप्यमानम्। अतिनिर्मलम् । पुरुषाकारं स्वाङ्गगर्भगतम् । इति सूत्रार्थः ।।१७८२१॥ अथोपसंहरति । मालिनी छन्दः ।
अनुत्तर विमानोंके ऊपर जन्म-मरणरूप संसारमें उत्पन्न होनेवाले दुखसे रहित अविनश्वर स्थान-सिद्धक्षेत्र है। वह ज्ञानावरणादि आठों कर्मोंका क्षय करके अनन्त ज्ञानादिको प्राप्त कर लेनेवाले सिद्धात्माओंसे अधिष्ठित है ।।१७६।।
उस सिद्धक्षेत्रमें चैतन्यस्वरूप आनन्द गणसे सम्पन्न. कृतक्रत्य. कर्मबन्धसे सर्वथा रहित, स्वयं-बुद्ध-परनिरपेक्ष समस्त पदार्थों के ज्ञाता द्रष्टा-तथा सिद्धिरूप लक्ष्मीके द्वारा स्वयं वरण किये गये ऐसे सिद्ध परमात्मा विराजमान हैं ॥१७७॥
आश्चर्यकी बात है कि यह सम्पूर्ण भी लोक केवलज्ञानका विषय है-केवलज्ञानसे प्रत्यक्ष देखा जाता है। योगीको उसका चिन्तन पृथक्-पृथक् स्वरूपसे और सामस्त्येन भी अपनी शक्तिके अनुसार करना चाहिये ॥१७८।।
ध्याताको समस्त कर्ममलसे रहित, प्रकाशमान (ज्ञानमय ), अतिशय निर्मल, पुरुषके आकारको धारण करनेवाले और अपने शरीरके मध्यमें अवस्थित ऐसे अपने आत्मस्वरूपका चिन्तन करना चाहिये ॥१७८*१|| १. J ततो श्रीभास्वत धाम । २. J°तार्थविव। ३. T X Y समस्तो ऽयं महा। ४. PM N om., see 1686 । ५. J स्वाङ्गं ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001696 |
| Book Title | Gyanarnav |
| Original Sutra Author | Shubhachandra Acharya |
| Author | Balchandra Shastri |
| Publisher | Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 828 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Principle, Dhyan, & Yoga |
| File Size | 18 MB |