Page Text
________________
४००
ज्ञानार्णवः
(1157) आशाः सद्यो विपद्यन्ते' यान्त्यविद्याः क्षयं क्षणात् । म्रियते चित्तभोगोन्द्रो यस्यां सा साम्यभावना ॥ ११ 1158 ) साम्यकोटिं समारूढो यमी जयति कर्म यत् । निमेषान्तेन तज्जन्मकोटिभिस्त पसेतरः ॥ १२ 1159 ) साम्यमेव परं ध्यानं प्रणीतं विश्वदर्शिभिः ।
तस्यैव व्यक्तये नूनं मन्ये ऽयं शास्त्रविस्तरः ||१३ 1160 ) साम्यभावितभावानां स्यात्सुखं यन्मनीषिणाम् । तन्मन्ये ज्ञानसाम्राज्यसमत्वमवलम्बते ||१४
1157 ) आशाः सद्यः - यस्य पुंसः आशाः वाञ्छाः सद्यः शीघ्रं विपद्यन्ते विनश्यन्ति । क्षणात् अविद्या : अज्ञानानि क्षयं यान्ति । यस्य चित्तभोगीन्द्रो म्रियते, तस्य सा साम्यभावना वर्तते । इति सूत्रार्थः || ११|| अथ साम्यावस्थावतो कर्माभावमाह ।
[ २२.११
1158) साम्यकोटि-यमी व्रती यत्कर्म निमेषान्तेन जयति । कीदृशो यमी । * साम्यकोटिसमारूढः साम्यभावस्थितः । तत्कर्म इतरः साम्यभावनारहितः तपसा जन्मकोटिभिर्न जयति । इति सूत्रार्थः ॥ १२ ॥ अथ साम्यस्य ध्यानकारणत्वमाह ।
1159 ) साम्यमेव - विश्वदर्शिभिः सर्वज्ञः साम्यमेव परं ध्यानं प्रणीतं कथितम् । नूनं निश्चितम् । तस्यैव व्यक्तये साम्यस्य प्रगटनायायं शास्त्रविस्तरः । इत्यहं मन्ये । इति सूत्रार्थः ॥ १३ ॥ अथ साम्यजनितफलमाह ।
1160 ) साम्यभावित - मनीषिणां पण्डितानां यत्सुखं स्यात् । कीदृशां मनीषिणाम् ।
जिसके होनेपर जीवकी सब इच्छाएँ शीघ्र नष्ट हो जाती हैं, अविद्याएँ (मिथ्या दुरभि - निवेश ) क्षणभर में क्षीण हो जाती हैं, तथा मनरूप महाभयानक सर्प मर जाता है उसका नाम साम्यभावना है ||११||
समृताभावके अग्रभागपर – शिखरपर - आरूढ़ हुआ योगी जिस कर्मको निमेष (नेत्रकी टिमकार) मात्र कालके भीतर - क्षणभर में ही — जीत लेता है उसीको उक्त समताभावसे रहित अन्य जीव तपश्चरणके द्वारा करोड़ों जन्मोंमें जीत पाता है || १२ ||
समस्त लोकके ज्ञाता द्रष्टा सर्वज्ञ देवने एक साम्यभावको ही उत्कृष्ट ध्यान निरूपित किया है । यह शास्त्रविस्तार तो निश्चयसे उसी साम्यभावके प्रकट करनेके लिए है, ऐसा मैं मानता हूँ ||१३||
साम्यभावसे पदार्थों का चिन्तन करनेवाले बुद्धिमान् महापुरुषोंको जो सुख प्राप्त होता है वह ज्ञानके साम्राज्य ( केवलज्ञान ) की समानताका आश्रय लेता है, ऐसा मैं मानता हूँ ।
Jain Education International
१. F विलीयन्ते । २. FJ Y रागादिरिपुभिः सार्धं यस्य सा । ३. All others except P यस्य । ४. All others except PM N निमिषा । ५. M साम्राज्यं समत्वं ।
For Private & Personal Use Only
'
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001696 |
| Book Title | Gyanarnav |
| Original Sutra Author | Shubhachandra Acharya |
| Author | Balchandra Shastri |
| Publisher | Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 828 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Principle, Dhyan, & Yoga |
| File Size | 18 MB |