Page Text
________________
२८४
ज्ञानाणवः
[१६.२५
845 ) अपि सूर्यस्त्यजेद्धाम स्थिरत्वं वा सुराचलः ।
न पुनः संगसंकीर्णो मुनिः स्यात्संवृतेन्द्रियः ॥२५ 846 ) बाह्यानपि च यः संगान् परित्यक्तुमनीश्वरः ।
स क्लीवः कार्मणं सैन्यं कथमग्रे हनिष्यति ।।२६ 847 ) स्मरभोगीन्द्रवल्मीकं रागाधरिनिकेतनम् ।
क्रीडास्पदमविद्यानां बुधैर्वित्तं प्रकीर्तितम् ।।२७
धनैः । को दृशैः । कर्मबन्ध जनकैः । कोदृशः । अत्यक्तसंगसंतानः । इति सूत्रार्थः ।।२४॥ अथ संगवतो जितेन्द्रियत्वं न भवतीत्याह ।
845 ) अपि सूर्यः-सूर्यो ऽपि धाम तेजस्त्यजेत् । वा अथवा । सुराचल: सुमेहः। स्थिरत्वं त्यजेत् । न पुनः मुनि: संगसंकीर्णः स्यात् संवृतेन्द्रियः। इति सूत्रार्थः ।।२५।। अथ संगं परित्यक्तुं न क्षमः स क्लीबः इत्याह ।
846 ) बाह्यानपि-पुमान् बाह्यानपि संगान् परित्यक्तुम् अनीश्वरो ऽसमर्थः स्यात् । स क्लोबः पुवेदरहितः स कर्मसैन्यं कथम् अग्रे हनिष्यति। इति सूत्रार्थः ॥२६।। अथ वित्तं रागादीनां जनकत्वमाह।
847 ) स्मरभोगीन्द्र-बुधैः पण्डितैरविद्यानां कुशास्त्राणां क्रीडास्पदं लीलागृहं प्रकीर्तितं कथितम् । पुनः को दृशं वित्तम् । स्मरभोगीन्द्रवल्मीकं सुगमम् । पुनः कीदृशम् । रागाद्यरिनिकेतनं रागादिशत्रुगृहमिति सूत्रार्थः ।।२७॥ अथ स्तोकमपि धनं दोषाणां कलङ्कमाह ।।
है-फिर भी मोक्षप्राप्तिके लिए उद्यत हो रहा है वह अपनेको सघन कर्मरूप बन्धनोंसे जकड़ता हुआ भी उसे नहीं जानता है । अभिप्राय यह है कि परिग्रहपरित्यागके विना मुक्ति तो सम्भव है ही नहीं, किन्तु दृढ़ कर्मबन्ध हो हुआ करता है ।।२।।
___ कदाचित् सूर्य अपने तेजको भले ही छोड़ दे अथवा मेरु पर्वत अपनी स्थिरताको भी भले ही छोड़ दे, परन्तु परिग्रहसे व्याप्त मुनि कभी जितेन्द्रिय नहीं हो सकता है-वह इन्द्रियों का निग्रह कभी नहीं कर सकता है ||२५||
जो बाह्य धन-धान्यादिरूप परिग्रहको ही नहीं छोड़ सकता है वह नपुंसक भविष्य में कर्म की सेनाको कैसे नष्ट करेगा। अभिप्राय यह कि बाह्य परिग्रह के परित्यागके विना परिणामोंकी विशुद्धि नहीं हो सकती और उस परिणाम विशुद्धिके विना कर्मबन्धनसे मुक्ति नहीं हो सकती है ॥२६॥
पण्डितजनोंने धनको कामदेवरूप सर्पराजकी बाबीं, राग-द्वेषादिका स्थान तथा अविद्याओंका क्रीड़ागृह बतलाया है ॥२७॥
१. P संगसंकीर्णे। २. MNS F VIY R कर्मणां सैन्यं ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001696 |
| Book Title | Gyanarnav |
| Original Sutra Author | Shubhachandra Acharya |
| Author | Balchandra Shastri |
| Publisher | Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 828 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Principle, Dhyan, & Yoga |
| File Size | 18 MB |