Gyanarnav

SR No.: 001696
Original Sutra Author: Shubhachandra Acharya
Author: Balchandra Shastri
Publisher: Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur
Publication Year: 1977
Total Pages: 828
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Principle, Dhyan, & Yoga
File Size: 18 MB

Page 348

-४४]
२५९
१४. संसर्गः 767 ) अङ्गनापाङ्गवाणाली प्रपतन्ती निवारय ।
विधाय हृदयं धीर दृढं वैराग्यवर्मितम् ॥४२ 768 ) ब्रह्मचर्यविशुद्धयर्थं संगः स्त्रीणां न केवलम् ।
त्याज्यः पुंसामपि प्रायो विटविद्यावलम्बिनाम् ॥४३ 769 ) मदान्धैः कामुकैः पापैर्वश्चकैर्मार्गविच्युतैः ।
स्तब्धलुब्धाधमैः सार्धं संगो लोकद्वयान्तकः ॥४४ 770 ) सूत्रे दत्तावधानाः प्रशमयमतपोध्यानलब्धावकाशाः
शश्वत्संन्यस्तसंगा विमलगुणमणिग्रामभाजः स्वयं ये ।
कोदृशी स्त्रीम् । अवाञ्छन्ती, क्षीणशरीराम् । शेषं सुगमम् । तां कुत्सितत्वेन निन्द्यजातीयां चाण्डालजातीयाम् । शेषं सुगमम् । इति सूत्रद्रयार्थः ।।४७-४१॥ अथ स्त्रोकटाक्षवारणयत्नमाह ।
767) अङ्गना-हे धीर, अङ्गनापाङ्गबाणालों स्त्रीकटाक्षशरावलों प्रपतन्तों निवारय । किं कृत्वा । हृदयं दृढं विधाय । कोदृशं हृदयम् । वैराग्यकवचितम् । इति सूत्रार्थः ॥४२।। अथ ब्रह्मव्रतरक्षार्थ लम्पटसंसर्गत्यागमाह ।
___768) ब्रह्मचर्य-न केवलं ब्रह्मवर्यरक्षार्थ स्त्रोणां संगः त्याज्यः । प्रायः विटविद्यावलम्बिनां सामपि संगस्त्याज्यः । इति सूत्रार्थः ।।४३।। अथ यैः साधं संगस्त्याज्यस्तानाह ।
___769) मदान्धैः-कठोरलुब्बाधमैः सार्धं संगः लोकद्वयान्तकः इहपरलोकविनाशकः । इति सूत्रार्थः ।।४४॥ अथ स्त्रीणां शरीरविलोकनात्तीर्थकरतपोभङ्ग इत्याह । स्रग्धरा।
770) सूत्रे-ये जिनपतियतयः, ते प्राक् पूर्व कथासु स्वयं प्रसिद्धाः सन्तः ते ऽपि भग्नाः श्रूयन्ते । कस्मात् । कामिनीनां स्तनजघनमुखालोकनात् स्तनजङ्घामुखालोकनात् । कीदृशास्ते । नीच जातिकी, अपनी ही जाति की, तपस्या करनेवाली, अल्पवयस्क और पशुस्त्री तकके भोगने में प्रवृत्त हो जाता है ।।४०-४१॥
हे धीर! अपने दृढ़ हृदयको वैराग्यरूप कवचसे आच्छादित करके गिरती हुई स्त्रियोंके कटाक्षरूप बाणोंकी पंक्तिका निवारण कर ॥४२।।
ब्रह्मचर्यव्रतको निर्मल रखनेके लिए केवल स्त्रियोंके ही संसर्गका परित्याग करना आवश्यक नहीं है, बल्कि कामकलाका आलम्बन करनेवाले दुराचारियोंके भी संसर्गका परित्याग करना आवश्यक है ॥४३।।
___ जो मदसे अन्धे हो रहे हैं, विषयो हैं, पापी हैं, धूर्त हैं, सन्मार्गसे भ्रष्ट हैं, अभिमानी हैं, लोभी हैं और निकृष्ट आचरण करनेवाले हैं; उनके साथ किया गया संसर्ग दोनों ही लोकोंको नष्ट करनेवाला होता है ॥४४॥
जो स्वयं सूत्रग्रन्थके अभ्यासमें उपयोगको दिया करते थे; जिनको प्रशम, यम, तप एवं ध्यानके लिए अवकाश प्राप्त था-जो उक्त प्रशमादिमें सदा अवस्थित रहा करते थे; १. Y वीर for धीर। २. AIN दृढवैराग्य ।