Page Text
________________
- ५९]
१२१
४. ध्यानगुणदोषाः 351 ) इत्थं न किंचिदपि साधनसाध्यमस्ति
स्वप्नेन्द्रजालसदृशं परमार्थशून्यम् । तस्मादनन्तमजरं परमं विकासि
तद् ब्रह्म वाञ्छत जना यदि चेतनास्ति ॥५८*२॥ इति 352 ) २किं ते सन्ति न कोटिशो ऽपि बहुशः स्फारैर्वचोभिः परं
ये वार्ता प्रथयन्त्यमेयमहसां राशेः परब्रह्मणः । तत्रानन्दसुधासरस्वति पुनर्निर्मज्ज्य मुञ्चन्ति ये संतापं भवसंभवं त्रिचतुरास्ते सन्ति वा नात्र वा ॥५९
351 ) इत्थं न किंचिदपि-इत्थं पूर्वोक्तप्रकारेण किंचिदपि साध्यसाधनमपि नास्ति । कीदृशम् । स्वप्नेन्द्रजालसदृशम् । पुनः कीदृशम् । परमार्थशून्यम् । तस्मात् कारणात् । हे जनाः यदि चेतनास्ति, तत् ब्रह्म वाञ्छत । कोदशम् । अनन्तम् । पुनः कीदृशम् । अजरं जरारहितम् । पुनः कीदृशम् । परमं विकासि । इति सूत्रार्थः ॥५८* ॥ अथ परब्रह्मण: वाच्यमानाभावम् आह ॥ शार्दूलविक्रीडितं छन्दः।
352 ) किं ते सन्ति न-ये परब्रह्मणो वार्ता प्रथयन्ति । परं केवलम् । कीदृशात् परब्रह्मणः । अमेयमहसां तेजसां राशेः । कैः । स्फारैर्व चोभिः । ते सुधियः* कोटिशो ऽपि कोटिप्रमाणाः किं न सन्ति । तत्रात्मनि । वा अथवा । ते त्रिचतुराः त्रयश्च चत्वारश्च त्रिचतुराः। सन्ति वा न वा। किं कृत्वा । आनन्दसुधासरस्वति सरसि निर्मज्ज्य स्नात्वा ये भवसंभवसंतापं मुञ्चन्ति । इति सूत्रार्थः ।।५९॥ अथ केषां शमयमादीनामभावमाह । तो इससे क्या प्रयोजन सिद्ध हुआ ? कुछ भी नहीं। तथा यदि प्राणियों के शरीर कल्पकाल तक स्थित रहे हैं ( या स्वगमें स्थित रहे हैं ) तो इससे भी क्या अभीष्ट सिद्ध हुआ ? कुछ भी नहीं । इस प्रकार कुछ भी इन साधनोंसे सिद्ध होनेवाला नहीं है। वे सब स्वप्न अथवा इन्द्रजालके समान अयथार्थ हैं-धोखा देनेवाले हैं। इसलिए हे प्राणियो! यदि तुम्हारे अन्तःकरणमें विवेक है तो तुम उस आत्मपदकी इच्छा करो जो कि अविनश्वर, जरासे रहित, उत्कृष्ट और विकास स्वभाववाला है ।।५८%१-२॥
जो केवल अनेक प्रकारसे विस्तृत वचनोंके द्वारा अपरिमित तेजोंकी राशिस्वरूप उस परमात्माकी वार्ताको प्रसिद्ध करते हैं उसके स्वरूपका विविध प्रकारसे व्याख्यान करते हैंवे क्या करोड़ोंकी संख्यामें नहीं हैं ? अवश्य हैं । किन्तु जो आनन्दरूप अमृतके समुद्रस्वरूप उस परमात्मामें निमग्न होकर संसारके सन्तापको नष्ट करते हैं वे तीन-चार ही हैं-विरले ही हैं, अथवा वे यहाँ हैं ही नहीं। अभिप्राय यह कि परमात्माकी चर्चा करनेवाले तो बहुत हैं, किन्तु उसके स्वरूपमें स्वयं लीन होनेवाले अतिशय थोड़े हैं ॥१९॥
१. P इति । २. P adds this verse on the margin | ३. All others except PF Y कोटिशो ऽपि सुधियः । ४. M परं बहाणः । ५. M तु चतुराः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001696 |
| Book Title | Gyanarnav |
| Original Sutra Author | Shubhachandra Acharya |
| Author | Balchandra Shastri |
| Publisher | Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 828 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Principle, Dhyan, & Yoga |
| File Size | 18 MB |