SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 139
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ज्ञानार्णवः [२.८५ - 134 ) स्वयं स्वकर्मनिवृत्तं फलं भोक्तु शुभाशुभम् । शरीरान्तरमादत्ते एकः सर्वत्र सर्वथा ॥८५ 135 ) संकल्पानन्तरोत्पन्नं दिव्यं स्वर्गसुखामृतम् । निर्विशत्ययमेवैकः स्वर्गश्रीरञ्जिताशयः ॥८६ 136 ) संयोगे विप्रयोगे च संभवे मरणे ऽथवा । सुखदुःखविधौ चास्य न सखान्यो ऽस्ति देहिनः ॥८७ कथंभूते । महाव्यसनसंकोणे महाकष्टसंकोचे । पुनः कथंभूते। दुःखज्वलनदीपिते दुःखाग्निप्रदीपिते इति श्लोकार्थः ।।८४॥ अथ जीवस्य कर्मफलमाह ।। ___134 ) स्वयं स्वकर्म–एको जीवः सर्वत्र सर्वगतिषु सर्वथा शरीरान्तरमादत्ते गृह्णाति । किं कर्तुम् । स्वयं निर्वृत्तं बद्धं शुभाशुभं कर्म भोक्तुमित्यर्थः ।।८५।। स्वर्गसुखमाह । 135 ) संकल्पानन्तरो-अयम् एकाकी जीवः दिव्यं देवसंबन्धि स्वर्गसुखामृतं निर्विशति । 'उपसर्गेण धात्वर्थो बलादन्यत्र नीयते,' इति न्यायात् भुङ्क्ते । कथंभूतं स्वर्गसुखामृतम् । संकल्पानन्तरोत्पन्नं मनसा जातम् । कथंभूतः अयम् । स्वर्गश्रीरञ्जिताशयः। सुगमम् । इति श्लोकार्थः ॥८६॥ अथ प्राणिनां सुखदुःखयोर्भोक्तव्ये न को ऽपि सखा एतदेवाह। 136 ) संयोगे विप्रयोगे-देहिनः प्राणिनः अस्य सुखदुःखविधौ अन्यः सखा नास्ति । क्व । संयोगे इष्टमिलने । विप्रयोगे तदप्राप्तौ। संभवे जन्मनि । मरणे । अथवेति पक्षान्तरे । स्वका स्वयमेव भुङ्क्ते इति भावार्थः ।।८७।। अथ स्वकर्मभोक्तव्ये न के ऽपि तत्फलं विभजन्तीत्याह । दुर्गम संसाररूप मरुस्थल ( रेगिस्तान ) में यह जीव अकेला ही परिभ्रमण किया करता है ।।८४॥ यह जीव स्वयं किये हुए कर्मका जो शुभ और अशुभ फल निर्मित हुआ है उसको भोगनेके लिए सब योनियोंमें सब प्रकारसे अकेला रहकर-असहाय होकर-अन्य अन्य शरीरको ग्रहण किया करता है। अभिप्राय यह है कि प्राणी अपने और कौटुम्बिक जन आदिके निमित्तसे जो भी भला-बुरा कार्य करता है उससे संचित हुए पुण्य व पापके फलको एक वही भोगता है-इसमें उसका अन्य कोई भी सहायक नहीं होता है ।।८५॥ ___ प्राणी पूर्वोपार्जित पुण्यके उदयसे स्वर्गकी लक्ष्मीसे मनमें अनुरंजित होकर संकल्पके पश्चात् उत्पन्न हुए दिव्य स्वर्गीय सुखरूप अमृतको अकेला ही भोगता है ।।८।। संयोग और वियोगमें, जन्म और मरणमें तथा सुख और दुःखके विधान में इस जीवका दूसरा कोई भी मित्र नहीं है-सहभागी नहीं होता है ।।८।। १. P निर्वृत्तं = निर्मापितं । २. N सर्वत्र सर्वदा। ३. S T V BJX R°त्ययमेकाकी; F c°त्ययमेको वै । ४. M N मरणे ऽपि च, X मरणे ऽपि वा, B मरणे तथा। ५. S T VCJY विधौ वास्य, L दुःखादिके चास्य । ६.X देहिनाम् । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001696
Book TitleGyanarnav
Original Sutra AuthorShubhachandra Acharya
AuthorBalchandra Shastri
PublisherJain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur
Publication Year1977
Total Pages828
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari, Principle, Dhyan, & Yoga
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy