Page Text
________________
१०
॥ १.२ ॥
अथ छन्दोऽभ्यासविधिः ।
अआइई उऊ अंअः ह्रस्वदीर्घव्यवस्थया । काद्येकव्यञ्जनोक्तेन छन्दसां परिपाटिका ॥२२॥
अआ प्रथमे पादे, इई द्वित्तीये पादे उऊ तृतीये पादे, अनुस्वाराकारौ चतुर्थे पादे; लघुस्थाने ह्रस्वो, गुरुस्थाने दीर्घ - इत्यनया व्यवस्थया ककारादिहकारान्तानां मध्यादेकव्यञ्जनोच्चारितेन पद्येन पुनः पुनः परिवर्तनं क्रियते । एकाक्षरादि सप्ताक्षरान्तं छन्दः कविभिर्बाहुल्येनाऽप्रयुक्तत्वान्नात्र लिखितम् । अष्टाक्षरं पथ्यावस्त्रं यथा-
काकाकाकाककाकाका कीकीकीकीकिकीकिकी
कूकू कूकू कुककू कू कंकककककककम् ।।
एवं सर्व व्यञ्जनैः ।
रो नरौ भवति भद्रिका
रेण जेन रेण कामिनी ।
दशाक्षरम्-
वेदत्ता मभसगयुवत्ता ( ता ? ) । मान्न्यौ गो यदि पणवो बाणैः ।
एकादशाक्षरम्
स्यादिन्द्रवज्रा ततजागुरू चेत् ।
काकाककाकाकाकककाककाका कीकीकीकी किकिकीकिकीकी ।
कककुकक कुकुक कुकू कू कंककककककककककम् ||
कूकूकुकूक कुकुकुकुकूकू
कंकंकककककककककम् ॥
एवं सर्वत्र छन्दः सु ज्ञेयम् । उपेन्द्रवज्रा जतजागयुग्मम् । इन्द्रवज्रोपेन्द्रवज्रयोरन्योन्याङघ्रिमेलने उपजातिर्भवेत्, इन्द्रवंशावंशस्थयोरपि । रान्नरौ लघुगुरू रथोद्धता । स्वागता तु रनभाद्गुरुयुग्मम् । वेदैछिन्ना शालिनी मात्तत्तौ गौ । उत्थापिनी तभजला गयुता । तानां त्रयं गौ लयग्रहिसंज्ञम् । दोधकमुक्तमिदं भभभाद्गौ । ससजालगुरू विदुषी मता । तो जलगुरू यदि मोटनकम् । म्भौ न्लौग्वेदैर्भ्रमरविलसितम् ।
द्वादशाक्षरम्-
काव्यल्यपलतावृत्तिः
ख्यातेन्द्रवंशा ततजैरसंयुतैः । वदन्ति वंशस्थमिदं जतौजरौ । द्रुतविलम्बितमत्र नभौभरी । इह तोटकमम्बुधिरैः प्रथितम् । चतुभिर्यकारैर्भुजङ्गप्रयातम् । सम्मत्ता सम्विणी रैश्चतुभिर्युता । त्भौ त्रौ यदा तु ललिताभवेत्तदा । प्रमिताक्षरा सगणतो जससैः । परिकीर्तितं केकिरवं सयौ स्यौ ।
Jain Education International
त्रयोदशाक्षरम्-
त्रिच्छेदा मनजरगैः प्रहर्षिणीयम् । जती सजौ गो भवति मञ्जुभाषिणी । सजसा जगी यदि तदा तु नन्दिनी । सजसाः सगौ यदि तदा कुटजं स्यात् । गदितं सुदन्तं सयसा जगौ यदा ।
चतुर्दशाक्षरम्-
ख्याता वसन्ततिलका तभजा जगौ गः । अश्वैर्लक्ष्मीर्मतेयं भ्रौ ततौ गद्वयञ्चेत् ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001586 |
| Book Title | Kavyakalpalatavrutti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarchand Maharaj, R S Betai, Jitendra B Shah |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1997 |
| Total Pages | 454 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 25 MB |