________________
काव्यकल्पलतावृत्तिः-परिशिष्ट
अथ शैवं--
शिवस्य दर्शने तर्कावुभौ न्यायविशेषको। न्याये षोडशतत्त्वी स्यात् षट्तत्त्वी च विशेषके ।। अन्योन्यतत्त्वान्तर्भावात् द्वयोर्भेदोऽस्ति नास्ति वा । द्वयोरपि शिवो देवो नित्यः सृष्ठवादिकारकः ।। नैयायिकानां चत्वारि प्रमाणानि भवन्ति च । प्रत्यक्षमागमोऽन्यच्चानुमानमुपमाऽपि च ॥४०।।
अथ तत्त्वानि
प्रमाणं च प्रमेयं च संशयश्च प्रयोजनम् । दृष्टान्तोऽप्यथ सिद्धान्तावयवी तकनिर्णयौ ।। वादस्तों वितण्डा च हेत्वाभासाच्छलानि च । जातयो निग्रहस्थानानीति तत्त्वानि षोडश ।।
अथ वैशेषिकम्--
वैशेषिकमते तावन्प्रमाणत्रितयं भवेत् । प्रत्यक्षमनुमानं च तार्तीयकस्तथागमः । द्रव्यं गुणस्तथा कर्म सामान्यं सविशेषकम ।। समवायश्च षटतर्का तव्याख्यानमथोच्यते । द्रव्यं नवविधं प्रोक्तं पृथिवीजलवह्नयः ।। पवनो गगनं कालो दिगात्मा मन इत्यापि । नित्यानित्यानि चत्वारि कार्यकारणभावतः ।। पवनो गगनः काल दिगात्मा मन इत्यपि । मनो दिक्काल आत्माऽथ व्योमानत्यानि पञ्च तु ।।
अथ गुणा:--
स्पर्शो रूप रसो गन्धः संख्या च परिमाणकम् । पृथक्त्वमथ संयोगविभागौ च परत्वकम् ।। अपरत्वं बुद्धिसौख्ये दुःरवोत्थद्वेषयत्नको । धर्माधमौ च संस्कारा गरुत्वं द्रव इत्यपि ।। स्नेहः शब्दो गुणा एवं विंशतिश्चतुरन्विताः । अथ कर्माणि वक्ष्यामः प्रत्येकमभिधानतः ॥ उत्क्षेपणावक्षेपणात् कञ्चनं च प्रसारणम् । गमनानीति कर्माणि पञ्चोक्तानि तदागमे ।। सामान्यं भवति द्वधा परं चैवापरं तथा ।
परमानषु वर्तन्ते विशेषा नित्य वृत्तयः ।। सामान्यविशेषौ।
भवेदयुतसिद्धानामाधाराधेयवर्त्मनाम । सम्बन्धः समवायाख्य इह प्रत्ययहेतुक: ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
