________________
काव्यकल्ललतावृत्तिः -परिशिष्ट
प्रतिबिम्बतुल्यतया यथा--
ते पान्तु वः पशुपतेरलिनीलभासः कण्ठप्रदेशघटिताः फणिनः स्फुरन्तः ।
चन्द्राऽमृताम्बुकणसेकसुखप्ररूढयैरंकुरैरिव विराजति कालकूटः ।। तथा च--
जयन्ति नीलकण्ठस्य नीला: कण्ठे महाहयः। कृगलगंगाडम्बसंसिक्तकालकटाङकुरा एव ।।
अर्थः स एव सर्वो वाक्यान्तविरचनापरं यत्र । तदपरमार्थविभेदं काव्यं प्रतिबिम्बकल्पं स्यात् ।।
कवचिदालेख्यतया तत्रवाथ यथा
जयन्ति धवलव्याला: शम्भोर्जूटावलम्बिनः । गलद्गंगाम्बुसंसिक्तचन्द्रकुन्दांकुरा इव ।। कियताऽपि यत् संस्कारकर्मणा वस्तुभिन्नवद्भाति ।।
तत्कथितमर्थचतुररालेख्य प्रख्यमिति काव्यं ।। क्वचित् तुल्यदेहितुल्यतया यथा
अवानादी कृत्वा भवति तुरगो यावदवधिः पशुधन्यस्तावत प्रतिवसति यो जीवति सुखम् ।
अमीषां निर्माणं किमपि तदभद्दग्धकरिणां वनं च क्षोणीभद्भवनमथवा येन शरणम् ।। अवार्थ--
प्रतिगहमपलानामेकः एव प्रकारो महरुपकरणत्वादथिताः पूजिताश्च । स्फुरति हतमणीनां किन्तु तद्धाम येन क्षितिपतिभवने वः स्वाकरे वा निवासः ।।
यदाह--
विषयस्य यत्र भेदेऽप्यभेदबुद्धिनितान्तसादृश्यात् ।
तत्तुल्यदेहितुल्यं काव्यं बध्नन्ति सुधियोऽपि ।। क्वचित् परपुरप्रवेशप्रतिमतया यथा-- यस्यारातिनितम्बिनीभिरभितो वीक्ष्यांबरं प्रावृषि
स्फूर्जद्गजितनिजिताम्बुदरवस्फारोऽभ्रवृन्दाकुलम् । उत्सृष्टप्रसभाभिषेण न भयस्पष्टप्रमोदाश्रुभिः
किञ्चित् कुञ्चितलोचनाभिरसकृत् प्राताः कदम्बानिलाः ।। अवार्थ:-आच्छिद्याप्रयतः कदम्बकुसुमं यस्यारिवारैर्नवं
यात्राभङ्गविधायिनो जलभुवां कालस्य चिह्न महान् । हृष्यद्भिः परिचुम्बितं नयनयोः न्यस्तं हृदि स्थापितं
सीमन्ते निहितं कथञ्चन ततः कर्णावतंसीकृतम् ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
