________________
ભઃ.
(૩) “ચિત્ત” અને “હૃદય (૧૫૭)
તા. - ૧૯૬૯ ચિત્ત એટલે શું? નીચેને કલેક તમારા ધ્યાનમાં હશે.
चित्तायतं धातुबद्धं शरीरं, चित्ते नष्टे धातवो यान्ति नाशम् । तस्माञ्चित्तं यत्नतो रक्षणीयं,
स्वस्थे चित्त बुद्धयः संवसन्ति ।। અથ:- ધાતુઓથી બનેલું શરીર ચિત્તને આધીન છે, ચિત્તને નાશ થાય છે, ત્યારે ધાતુઓ પણ નાશ પામે છે, માટે ચિત્તનું યત્નપૂર્વક રક્ષણ કરવું જોઈએ – સ્વસ્થ બનાવવું જોઈએ, સ્વસ્થ ચિત્તમાં જ બુદ્ધિઓ વસે છે અર્થાત્ જ્ઞાન પેદા થાય છે – વૃદ્ધિ પામે છે. - શરીર, મન અને બુદ્ધિની રક્ષા માટે ચિત્તનું સંરક્ષણ કેટલું આવશ્યક છે, તે આ લેક જણાવે છે
ચિત્તનું સંરક્ષણ મહામંત્રના પ્રથમ-પદનું અર્થભાવનાપૂર્વક થતું પુનઃ પુનઃ રટણ, સુલભ બનાવે છે.
અ.
(૧પ૮)
તા. ૧૫-૧-૬૯ ચિત્ત -
વિત્તાય ધાતુ શરમ – આ કલેક “યાજ્ઞવલ્કયગમાં હેવા સંભવ છે. ગમીમાંસા અહીં નથી, નહિતર જોઈ લેત, આ ચિત્તને અથ શું કરે? “ધ્યાનવિચારમાં ચિત્ત માટે “ચ વિરF” – પ્રગ થયો છે. ચિત્તને ચંચલ માનવામાં આવ્યું છે. “ગદર્શનમાં મહર્ષિ પતંજલિએ “ચિત્ત’ શબ્દનો પ્રયોગ બુદ્ધિના અર્થમાં કર્યો છે – તેમ મશરૂવાલા કહે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
