________________
૭૩૩
આપણે જ ભાગ લેવાઈ ગયે. આથી ભગ નિવૃત્તિ જ સત્ય શાશ્વત ધર્મ છે. આ કળિયુગ છે. આવા કળી યુગમાં આવા ભેગી ભગવાન તે કેટલાય ઉપસ્થિત થશે અને ખરાબ હાલતથી અધ:પતન પામશે. ભેગ લાલસા, અતૃપ્ત તૃષ્ણ એ જ એક પાગલપન છે. એનાથી જે બચે છે તે ભાગ્યશાળી છે. સુખની સાચી વ્યાખ્યા
सर्व स्ववशमेव सुख, सर्व परवशमेव दुःखम् । एतदुक्तं समासेन, लक्षणं सुख दुःखयों: ।।
પૂ. હરિભદ્ર સૂરિ મ. સુખ દુઃખની વ્યાખ્યા સંક્ષેપમાં કરતાં કહ્યું કે જે આત્માને સ્વાધીન હાય, સ્વવશ હે-તે બધું સુખ છે. તેમાં જ સુખ છે. અને જે પરવશ-પરાધીન છે. તે દુઃખ છે, સ્વ=થી આત્મા અને પરથી. આમેતર-વેતર=શરીર, મન, વચન, ઈન્દ્રિયે. બાહ્ય વસ્તુ અને વ્યક્તિ વિગેરે લઈ શકાય, જે આપણું સુખ આને આધીન છે, એમના દ્વારા મળે છે તો તે પરવશ–પરાધીન થયું. પંખા વિના ચાલે જ નહીં ગાદી તકીયા ન હોય તે ઉંઘ જ ન આવે. એરકંડીશન ન હોય તે ચેન જ ન પડે....ગાડી, ફીઝ, ટી.વી. વિગેરે બધું હોય તે મજા આવે, તે જ અમે સુખી, અન્યથા દુઃખી આ બધું પરવશ– પરાધીન છે, માટે દુઃખ જ છે. દુઃખરૂપ છે, આથી સાધકે આત્મવશ– સ્વાધીન સુખને મેળવવું જોઈએ. ગમે તેવું સાધન ન હોય તે પણ તેને વિના તકલીફ ન થવી જોઈએ. એવી જ મજા તેના અભાવમાં આવી શકે એવી પરિસ્થિતિનું નિર્માણ કરવું જોઈએ. આ જ તીર્થકર ભગવંતનો શાશ્વત સિદ્ધાંત છે. એટલે જ તીર્થકરને ધર્મ શાશ્વત છે. શાસન શાશ્વત છે. અર્થથી શાસન અનાદિ અનન્ત શાશ્વત સ્વરૂપ છે. તે અપરિવર્તનશીલ છે, આથી બાહા પરાધીન. પરવશ સુખના ચક્કરમાં ન ફસાતા. તે બેટા રસ્તાને છેડીને વાસ્તવિક સાચા-સ્વાધીન-સ્વવશ–આત્મિક સુખની શોધ કરે. આ જ દિશામાં પ્રયાસ કરે, પ્રગતિ કરે. આમાં જ કલ્યાણ છે. આજ દિશાના અંતે આગળ સચ્ચિદાનંદ પરમાનંદ સુખની પ્રાપ્તિ થશે. આ પાપસ્થાનક છોડવા જેવું કેમ છે?
વાત સાચી છે અને વિવાદાસ્પદ પણ છે, જ્યારે સંસારી જીને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
