________________
१८६ પશુન્યવાદી કેવો હોય છે ?
अन्यस्य तापनाद्यर्थ पैशुन्य क्रियते जनैः । स्वात्मा हि तप्यते तेन, यदुक्त स्यात्फलं च तत् ॥ બીજાને ગુસસે કરવા માટે, સતાવવા માટે જે મનુષ્ય પશુન્ય વૃત્તિનું સેવન કરે છે તે સ્વયં પણ તેને તાપથી સંતપ્ત થાય છે. તેનું ફળ તેને પિતાને પણ સહન કરવું પડતું હોય છે. તે માયાવી વૃત્તિથી પશુન્યનું વધારે સેવન કરે છે. તેની મને વૃત્તિ હલકી હોય છે. હલકી કક્ષાની અધમ મને વૃત્તિથી આ પાપનું સેવન કરે છે. ગુણાનુરાગ પણું, નથી હોતો અને ગુણે પ્રત્યે કે આકર્ષણ પણ નથી રહેતું. તે તે કેઇના દોષ જેવાવાળે જ હેય છે. કેઈની ભૂલેને જ જોયા કરતે હોય છે. પ્રાયઃ મેટા-સારા, સીધા-સાદા, ભોલાભાલા, યશકીર્તિવાળા સારા પ્રતિષ્ઠિત લોકેને તે પિતાને શિકાર બનાવે છે. સજજનોને અને ગુણવાન લોકોને હલકા કેવી રીતે દેખાડું ? એ જ તેની મને વૃત્તિ રહે છે. આથી તેમાં મત્સરવૃત્તિ વધારે રહે છે. ઈર્ષ્યા-દ્વેષ પણ રહે છે. બીજાના રહસ્યને તે પોતાને દ્વેષને માયા-લેભના માગે કાર્યશીલ બનાવે છે. ભેદને પ્રગટ કરવાની તેની વૃત્તિ રહે છે. પૈશુન્યવાદી કોઈના ઉત્કર્ષને સહન કરી શકતો નથી. કેઈનું સુખ પણ જોઈ શકતો નથી. તેની આંખોમાં વિશેષ પ્રમાણમાં દ્વેષ અને વૈમનસ્યની માત્રા રહે છે. પશુન્ય વૃત્તિનું વ્યસન–
पापस्थानक हो के चौदमु आकरु । पिशुनपणानु हा के व्यसन छे अति बुरु ॥
અઢાર પાપસ્થાનેમાં નાના સ્વરૂપમાં દેખાતું આ ચૌદમું પૈશુન્ય પાપસ્થાન ઘણું કઠીન–છે. જેવી રીતે લેકેને ખાવા-પીવાનું વ્યસન લાગે છે. તેવી રીતે પિશુનવૃત્તિનું વારંવાર સેવન કરવાથી ટેવ પડી જાય છે તેથી તે વ્યસનનું રૂપ લઈ લે છે. જેવી રીતે વ્યસની નશાવાળી વસ્તુ વગર રહી શકતું નથી, તેને તે વસ્તુ જોઈએ જ છે. તેવી રીતે પિશનપણાની ટેવ અર્થાત્ ચાડી ખાવાની, કાન ભંભેરવાની ટેવ ઘણી ખરાબ હોય છે. તેના પણ વ્યસનીઓ તેના વગર નથી રહી શકતા. કયાંકથી ને ક્યાંકથી વાતો સાંભળી આવશે અને તે વાતે દસ-વીસ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
