________________
ग्रन्थत्रयी
'दुविहा एत्थ अचेला संतासंतेसु होति विण्णेया । तित्थगरऽसंतचेला संताचेला भवे सेसा ॥' इति वचनम् ।
'द्विविधा-द्विप्रकारा अत्राऽऽचेलक्यविचारे अचेला-निर्वाससः सदसत्सुविद्यमानाऽविद्यमानेषु, चेलेष्विति गम्यम्, भवन्ति-स्युः विज्ञेया-ज्ञातव्याः । तत्र तीर्थकराजिनाः असच्चेलाः सन्तोऽचेला भवन्ति, शक्रोपनीतदेवदूष्यापगमानन्तरम् । तथा सद्भिर्वस्त्रैरचेलाः सन्तोऽचेलाः भवेयुः-स्युः शेषा:-जिनेभ्योऽन्ये साधवः' इति तवृत्तिः श्रीमदभयदेवसूरिभगवत्पादीया ।
- तत्र प्रथमपक्षानुसारिण:-'तीर्थकरा-जिना असच्चेलाः सन्तोऽचेला भवन्ति, शक्रोपनीतदेवदूष्यापगमानन्तर मिति वचनेन नाऽनगारवदाचेलक्यं तीर्थाधिपानामौपचारिकं किन्तु वास्तवमेव । तच्च भवत्यसति वस्त्रे, असत्ता चाऽपगमे देवदूष्यस्येति सर्वेषां जिनानां देवदूष्यापगमं तदनन्तरं चाऽसदचेलकत्वरूपं वास्तवमचेलकत्वं मन्यन्ते । द्वितीयपक्षानुसारिणस्तु-तीर्थकराणां यदि आचेलक्यं स्यात्तदा वास्तवमेव
असदचेलकत्वरूपम् । यथा-चरमजिनपतेराद्यदिन एव गतेऽपि वस्त्रार्धेनाऽऽचेलक्यं, किन्तु साधिकसंवत्सरादूर्ध्वं सर्वथाऽपगतवस्त्रत्वे । शेषमुनीनां तु न तथेति प्रतिपादनपरं'तित्थगर असंतचेला' इत्यादिवचनमिति । नैतावद्वचनबलेन द्वाविंशतिजिनानामप्यचेलकत्वस्थापनसाहसं सफलमिति द्वाविंशतिजिनानां सर्वदा सचेलकत्वमेव, प्रथमान्तिमयोश्च जिनयोः सचेलकत्वमचेलकत्वं च मन्यन्ते इति ।
____ अत्राऽपरे तु 'सर्वं वाक्यं सावधारणं भवतीति न्यायात् 'तित्थगर असंतचेला' इत्यत्राऽपि किमप्यवधारणं वाच्यम् । न चैवशब्दं विना कथमवधारणं स्यादिति वाच्यम्। क्वचिदेवशब्दं विनाऽप्यवधारणप्रतीतेः सर्वजनप्रसिद्धत्वात् । अत एव च'कम्ममणाहारे' इत्यत्र षडशीतिप्रकरणे एवकारं विनापि 'कार्मणमेवैकमनाहारके, न शेषयोगाः, असम्भवा'दित्यवधारणम् । केचित् 'कार्मणमनाहारकेष्वेवे'ति वाऽवधारणं मन्यन्ते प्रेक्षावन्तः । तत्र-'कार्मणमेवाऽनाहारके' इत्यत्र अनाहारके कार्मणकाययोगान्ययोगयोगव्यवच्छेदो बोध्यते । अनाहारकमार्गणायां कार्मणादन्यो योगो न भवतीति भावः । 'अनाहारकेष्वेव कार्मण' मित्यत्र तु कार्मणकाययोगेऽनाहारकभावान्यभावयोगव्यवच्छेदो बोध्यते । अनाहारकान्यवृत्तित्वाभाववान् अनाहारकवृत्तित्ववांश्च कार्मणकाययोगः-इति हि तत्र बोधः । यथा-'पृथिव्यामेव गन्धः' इत्यत्र पृथिव्यन्यसमवेतत्वाभाववान पृथ्वीसमवेतत्ववांश्च गन्धः-इति बोधः । तथा च कार्मणकाययोग आहारकमार्गणायां न
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org