________________
( xxxi)
निबद्ध ... महाकाव्यम् । (हेमचन्द्र, काव्यानुशासन 8-330). (22) अवहट्टयसकयपाइयंमि पेसाइयंमि भासाए । लक्खण-छंदाहरणे सुकइत्तं भूसियं जेहिं ॥ (अब्दल रहमान, संदेशरासक 1, 6). (23) संस्कृतं प्राकृतं तस्यापभ्रंशो भूतभाषितम् । इति भाषाचतस्रोऽपि यान्ति काव्यस्य कायताम् । (वाग्भट, वाग्भटालंकार, 2-1) (24) भाषामेदनिमित्तः षोढा मेदोऽस्य सम्भवति प्राकृतसंस्कृतमागधपिशाचभाषाश्च शूरसेनी च । षष्ठोऽत्र भूरिभेदो देशविशेषादपभ्रंशः ॥ (रुद्रट, काव्यालंकार, 2/11-12). (25) संस्कृतेनैव कोऽप्यर्थः प्राकृतनैव चापरः शक्यो रचयितु कश्चिदपभ्रंशेन वा पुनः॥ पैशाच्या शौरसेन्या च मागध्याऽन्यो निबध्यते । (भोज, सरस्वतीकंठाभरण, 2/1011). (26) सकलजगज्जन्तूनां व्याकरणादिभिरनाहितसंस्कारसहजो वचनव्यापारः प्रकृतिः । तत्र भवं सैव वा प्राकृतम् ।...तदेव च देशविशेषात् संस्कारकरणाच्च समासादितविशेष सत् संस्कृताद्युत्तरविभेदानाप्नोति...तथा प्राकृतमेवापभ्रंशः । स चान्यैरुपनागराभीरग्राम्यस्वभेदेन विधोक्तः तन्निरासार्थमुक्त भूरिभेद इति । कुतो देशविशेषात् कारणात् । तस्य च लक्षणं लोकादेव सम्यगयसेयम् । (नमिसाधु, काव्यालंकारवृत्ति 2-12). (27) भाषा 'षट् संस्कृतादिकाः भाष्यन्ते भाषाः संस्कृत-प्राकृत-मागधी-शौरसेनी पैशाच्यभ्रंशलक्षणाः । (हेमचन्द्र, अभिधानचिन्तामणि, 2/199). (28) गौडाद्याः संस्कृतस्थाः परिचित रुचयः प्राकृते लाटदेश्याः । सापभ्रंशप्रयोगाः सकलमरुभुवष्टक्कभादानकाश्च ।। आवन्त्याः पारियात्राः सह दशपुरजैर्भूतभाषा भजन्ते । यो मध्ये मध्यदेशं निवसति स कविः सर्वभाषानिषण्णः ।। (राजशेखर, काव्यमीमांसा, पृ. 51). (29) पश्चिमेनापभ्रंशिनः कवयः । (काव्यमीमांसा, पृ. 54-55). (30) शृण्वन्ति लटभं लाटाः प्राकृतं संस्कृतद्विषः । अपभ्रशेन तुष्यम्ति खेन नान्येन गुर्जराः ।। (भोज, सरस्वतीकण्ठाभरण, 2-13). (31) अपभ्रशभाषा निबद्धसम्धिबन्धमन्थिमथनादि । ग्राम्यापभ्रशभाषानिबद्धावस्कन्धकबन्धं भीमकाव्यादि । (हेमचन्द्र, काव्यानुशासन, 8-337).
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
