Page Text
________________
परिशिष्ट
(1) अत्यारूढिर्भवति महतामप्यभ्रंशनिष्ठा । (शाकुन्तल, 4,5) (3) शब्दप्रकृतिरपभ्रंश इति संग्रहकारः । (भर्तृहरिकृत वाक्यपदीय । 118 वार्तिक) (4) भूयांसोऽपशब्दा अल्पीयांमः शब्दा इति । एकैकस्य शब्दस्य बहवोऽपभ्रंशाः। तद्यथा गौरित्यस्य शभ्दस्य गावी गोणी गोता गोपोतलिकेत्वादयो वहवोऽपभ्रंशाः (महाभाष्य, 1-1-1) (5) नाप्रकृतिरपभ्रंशः स्वतंत्रः कश्चिद् विद्यते । सर्वस्यैव हि साधुरेवापभ्रंशस्य प्रकृतिः । प्रसिद्धस्तु रूढितामापद्यमानाः स्वातंत्र्यमेव केचिदपभ्रंशा लभन्ते । तत्र गौरिति प्रयोक्तव्ये अशकरया प्रमादादिभिर्वा गाव्यादयस्तत्प्रकृतयोऽपभ्रंशा प्रयुज्यन्ते । (वाक्यपदीय, 1, 148, वार्तिक) (6) शास्त्रे तु संस्कृतादन्यदर्भशतयोदितम् । (दण्डी, काव्यलक्षण, 1,36) (7) भाषा संस्कृतापभ्रंशः । भाषापभ्रंशस्तु विभाषा । सा तत्तदेश एव गहवरवासिनां प्राकृतवासिनो च । (भरतनाट्यशास्त्र 17 : 49, 50 पर अभिनवभारती) । (8) अपभ्रष्ट तृतीयं च तदनन्तं नराधिप । देशभाषाविशेषेण ॥ (विष्णुधर्मोत्तर, 3, 3). (9) अपभ्रंशम्तु यच्छुद्ध तत्तदेशेषु भाषितम् । (वाग्भटालंकार, 2, 3); यत्तेषु तेषु कर्णाटपाञ्चालादिषु देशेषु शुद्धम्परभाषाभिरमिश्रितं भाषितं सोऽपभ्रंशो भवतीत्यर्थः । श्लोकाध पर की सिंहदेवमणि की टीका). (10) देसिल वअणा सब जन मिट्ठा । तं तैसन जंपओ अवहट्ठा (कीहिलता, 1, 13). (11) नलाख्यान, 1-11. (12) षष्ठोऽत्र भूरिभेदो देशविशेषादभ्रंशः ॥ (रुद्रट, काव्यालंकार, 2-12). (14) इयं च देशगीश्च प्रायोऽभ्रशे निपततीति । (रामचन्द्र-गुणचन्द्र, नाटयदर्पण, 195 अ). (15) संस्कृत प्राकृतं चैव गीतं द्विविधमुच्यते ॥ अपनष्ट तृतीयं च तदनन्तं नराधिप । देशभाषाविशेषण तस्यान्तो नेह विद्यते ।। (विष्णुधर्मोत्तर 3, 3) (16) संस्कृतं प्राकृतं चान्यदपभ्रंश इति विधा (भामह, काव्यालंकार 1-16). (17) तदेतद्वाङ्मयं भूयः संस्कृत प्राकृतं तथा । अपभ्रशश्च मिश्र चेत्याहुरार्याश्चतुविधम् ।। (दण्डी, काव्यलक्षण ( = काव्यादर्श) 1-32); आभीरादिगिरः काव्येष्वपभ्रंश इति स्मृताः । शास्त्रेषु संस्कृतादन्यद नशतयोदितम् ।। (काव्यलक्षग, 1-56). (18) संस्कृतप्राकृताभ्रंशभाषात्रयप्रतिबद्ध-प्रवन्धरचनानिपुणतरान्तःकरणः । (धरसेन के शक संवत 400 के जाली ताम्रपत्र में गुहसेन का विशेषण इन्डियन एन्टिक्वरी. 10-284). (19) कुवलयमाला, पृ. 66). (20) शब्दायौं ते शरीरं, संस्कृतं मुखं, प्राकृतं बाहुः, जघनमपभ्रंशः, पैशाचं पादौ, उरो मिश्रम् । (गजशेखर, काव्यमीमांसा, पृ. 8). (21) पद्यं प्रायः संस्कृत-प्राकृतापभ्रंश-ग्राम्यभाषा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001465 |
| Book Title | Apbhramsa Vyakarana Hindi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | H C Bhayani |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 262 |
| Language | Apbhramsa, Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 12 MB |