________________
400
बत्ति
आपद्विपत्सम्पदां द इः ॥ 'आपद्,' 'विपद्,' 'सम्पद' के 'द' का 'इ' । अपभ्रंशे 'भापद्', 'विपद्', 'सम्पद्' इत्येतेषां दकारस्य इकारो भवति । अपभ्रंश में 'आपद्', 'वेपद्', 'सम्पद' इनके दकार का इकार
होता है। उदा० (१) अनउ करतहों, पुरिसहों आवइ आवई । शब्दार्थ अनउ-अनयम् । करंतों-कुर्वत: । पुरिसही-पुरुषस्य । आवइ-आपद् ।
आगच्छति । छाया अनयम् कुर्वतः पुरुषस्य आपद् आगच्छति । अशवाद अविनेक करनेवाले पुरुष पर आपत्ति आती है । उदा० (२) विवइ । संपइ । छाया विपद् । सम्पद् । अनुवाद विपत्ति । सम्पत्ति । वृत्ति प्रायोऽधिकारात् ।
(सूत्र 329 में) अधिकृत 'प्रायः' (= लगभग) इस शब्द के अनुसार १ उदा० (३) गुणहि न संपय कित्ति पर ॥ (देखिये 335) | 401
कथं यथा तथां थादेरेमेमेहेधा डितः ।। 'कथम्', 'यथा', 'तथा' के 'थ' से आरंभ होते (अंश) का 'एम', 'इम', 'इह', 'इध' (वह) डिन् ।
अपभ्रंशे ‘कथं'. 'यथा' 'तथा' इत्येतेषां यादेर वयवस्य प्रत्येकम् 'एम' 'इम' 'इह', 'इध' इत्येते डितश्चत्वार आदेशा भवन्ति । अपभ्रंश में, 'कथं', 'यथा', 'तथा' इन प्रत्येक के 'म' से आरंभ होते
अंशका 'एम', 'इह', 'इम', 'इध' ऐसे चार डित् आदेश होते हैं । उदा० (१) 'केम समप्पउ दुछ दिणु किध रयणी छुडु होई' ।
नववहु-दंसण-लालसउ वहइ मगोरह सो-इ ॥ शब्दार्थ केम-कथम् । समप्पउ-समाप्यताम् । दुठु-दुष्टः । दिणु-दिनः । किध
कथम् । रयणी-रजनी । छुड-शीध्रम् | होइ-भवति । नववहु-दसणलालसउ-नववधू-दर्शन-लालसः । वहइ-वहति । मगोरह-मनोरथान् । सो-इ-सः अपि ।
वृत्ति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
