________________
૮૦]
રોહિણેય
[પ્રબુદ્ધ રોહિણેય નાટક (ભાવાનુવાદ) મહારાજે મોકલ્યો છે. તેમની આજ્ઞા થઈ કે નવા ઉત્પન્ન થયેલ દેવ પાસે સ્વર્ગની મર્યાદાનું પાલન તું કરાવી આવ, એટલે હું આવ્યો છું. મહાભાગ ! હવે કહો કે આપે ગત મનુષ્ય જન્મમાં શાં શાં સુકૃત અને દુષ્કૃત કર્યા હતાં ? આટલી વાત વર્ણવ્યા પછી આપ સુખે સ્વર્ગસુખનું આસ્વાદન કરજો. : (મદ્યનો ઉન્માદ ઓસરી ગયો છે. પૂર્ણ સભાન સ્થિતિમાં વર્તે
છે. સ્વગત-) ઓહ ! શું આ સાચું હશે ? હું સાચેસાચ દેવ જન્મ પામ્યો હોઈશ ? સ્વર્ગીય ઉન્માદમાં મત્ત બનેલો આ દેવગણ તો પ્રત્યક્ષ ઉપસ્થિત છે ! કે પછી મંત્રી અભયકુમારનું રચેલું આ કોઈ ષડયંત્ર તો નહિ હોય? આવી અવસ્થામાં મને જકડીને મારો વૃત્તાંત મારા જ મોએ બોલાવવાનું એમણે છટકું ગોઠવ્યું હોય તો ના નહિ કેમકે છેલ્લે છેલ્લે મેં અતિશય મદ્યપાન કરેલું, એટલું તો મને સાંભરે છે. હાં, તે પછી મને બન્ધનમુક્ત બનાવીને પલંગમાં સૂવાડયો હોય ને અહીં લાવ્યા હોય તો તે શક્ય છે. બાકી તો,
સ્વર્ગ સુકૃતથી સાંપડે, પુણ્યહીન છું હું
અન્તઃપુરમાં કોઈ દિ', અત્ત્વજ આવે શું? (૧૭) પણ તો આમાં તથ્થાતથ્ય શું છે તે જાણવું શી રીતે ? હાં, સાંભર્યું સાંભર્યું. તે દિવસે કાંટો કાઢવા બેઠો ત્યારે મહાવીર સ્વામીનાં થોડાંક વેણ કાને પડી ગયેલાં. એમાં એમણે દેવોનું સ્વરૂપ વર્ણવેલું. તે વર્ણન પ્રમાણે જો આ બધાં હોય તો હું જેવું છે તેવું કહી દઈશ. પણ જો તે વર્ણન કરતાં આમનું સ્વરૂપ ભિન્ન પ્રકારનું જણાશે તો પછી અસત્યનું જ આલંબન લેવું પડે. (ધારી ધારીને દેવોને-દેવાંગનાઓને નીરખે છે, અને તે સાથે જ તેમનાં વાસ્તવિક સ્વરૂપનો બોધ તેને થઈ જાય છે. તે વિચારે છે:) ઓહો ! મહાવીરે દેવોનું સ્વરૂપ જે વર્ણવેલું, તેમાંનું તો આમનામાં કાંઈ જોવા નથી મળતું ! આ બધાં જ પ્રસ્વેદથી કિલન્ન છે, એમની માળાઓ કરમાઈ ગઈ છે, ને વસ્ત્રાભરણો પ્લાન-મલિન ને ચીમળાયેલાં દેખાય છે ! નિઃશંક, આ કોઈ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
