Trishashtishalakapurushcharitammahakavyam Parva 5 6 7

SR No.: 001457
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Ramnikvijay Gani
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2001
Total Pages: 338
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Story
File Size: 9 MB

Page 90

प्रथमः सर्गः )
त्रिषष्टिशलाकापुरुषचरितम् ।
चैत्रशुद्ध तृतीयायां कृत्तिकास्थे निशाकरे । घातिकर्मक्षयात्तत्र सञ्जज्ञे केवलं प्रभोः ॥ ८२ ॥ सेन्द्रैश्चतुर्विधैर्देवनिकायैरेत्य तत्क्षणम् । चक्रे समवसरणं प्राकारत्रयमण्डितम् ॥ ८३ ॥ सुरै: सञ्चार्यमाणेषु स्वर्णाब्जेषु ददत् क्रमौ । पूर्वद्वारेण समवसरणं प्राविशद्विभुः ॥ ८४ ॥ विंशत्यग्रचतुर्धन्वशतोच्चं चैत्यपादपम् । तत्र प्रदक्षिणीचक्रे धर्मचक्री जगद्गुरुः ॥८५॥ तस्याऽधश्छन्दके जल्पन् “तीर्थाय नम” इत्यथ । पूर्वसिंहासने पूर्वाभिमुख: स्वाम्युपाविशत् ॥८६॥ स्वामिन: प्रतिरूपाणि दिक्ष्वन्यास्वपि तत्क्षणम् । तादृशि तत्प्रभावेण विचक्रुर्व्यन्तरामराः ॥८७॥ अवतस्थे यथास्थानं श्रीमान् सङ्घश्चतुर्विधः । मध्यवप्रे तु तिर्यञ्चोऽधस्तने वाहनानि तु ॥ ८८ ॥ ज्ञात्वा च समवसृतं प्रभुमागात् कुरूद्वहः । नमस्कृत्याऽनुशक्रं च निषसाद कृताञ्जलिः ॥८९॥ भूयोऽपि स्वामिनं नत्वा सौधर्मेन्द्र - कुरूद्वहौ । उद्वहन्तौ हृदि मुदं प्रारेभाते इति स्तुतिम् ॥९०॥ “चतुर्धा धर्मदेष्टारं चतुर्गात्रं चतुर्मुखम् । चतुर्थपुरुषार्थेशं त्वां स्तुमः परमेश्वरम् ॥ ९१ ॥ चतुर्दशमहारत्नीं नि:सङ्गत्वात् त्वमत्यजः । रत्नत्रयीं त्वनवद्यां दधासि जगदीश्वर ! ॥९२॥ मनो हरसि विश्वस्य निर्मनस्कस्तथाऽप्यसि । उत्तप्तस्वर्णवर्णस्त्वं ध्यायसे चेन्दुसन्निभः ॥९३॥ निःसङ्गोऽपि महर्द्धिस्त्वं ध्येयोऽपि ध्यातृतास्पदम् । कोटिशोऽप्यावृतो देवादिभिः कैवल्यभागसि ||१४|| विश्वस्य रागं तनुषे वीतरागोऽसि च स्वयम् । अकिञ्चनोऽपि भवसि जगतः परमर्द्धये ॥९५॥ अविज्ञेयप्रभावायाऽज्ञेयरूपाय तायिने । नमो भगवते सप्तदशाय भवतेऽर्हते ॥९६॥
I
प्रणामोऽपि त्वयि विभोऽचिन्त्यचिन्तामणिर्नृणाम् । किं पुनर्मनसा ध्यानं स्तवनं वचसाऽपि वा ? || ९७ ।। प्रणामे स्तवने ध्याने प्रभो! त्वद्विषये मम । प्रवृत्ति: सर्वदाऽप्यस्तु कृतमन्यैर्मनोरथैः” ॥९८॥ स्तुत्वैवं दिविषन्नाथे कुरुराजे च तस्थुषि । श्रीकुन्थुनाथो भगवान् विदधे धर्मदेशनाम् ॥९९॥
“योनिलक्षचतुरशीत्यावर्तापातभीषणः । अयं खलु भवाम्भोधिर्महादुःखनिबन्धनम् ॥१००॥ तरणे च भवाम्भोधेरलैंम्भूष्णुर्विवेकिनाम् । यानपात्रं मनः शुद्धिरिन्द्रियोर्मिर्जयोर्जिता ॥१०१॥ दीपिका खल्वैनिर्वाणा निर्वाणपथदर्शिनी । एकैव मनसः शुद्धिः समाम्नाता मनीषिभिः ॥१०२॥ सत्यां हि मनसः शुद्धौ सन्त्यसन्तोऽपि यद्गुणाः । सन्तोऽप्यसत्यां नो सन्ति, सैव कार्या बुधैस्ततः ॥ १०३ ॥ मनः शुद्धिमबिभ्राणा ये तपस्यन्ति मुक्तये । त्यक्त्वा नावं भुजाभ्यां ते तितीर्षन्ति महार्णवम् ॥ १०४॥ तपस्विनो मनःशुद्धिं विनाभूतस्य सर्वथा । ध्यानं खलु मुधा चक्षुर्विकलस्येव दर्पणः ॥ १०५ ॥ तप्यमानांस्तपो मुक्तौ गन्तुकामान् शरीरिणः । वात्येव तरलं चेतः क्षिपत्यन्यत्र कुत्रचित् ॥१०६॥ मैंन:क्षपाचरो भ्राम्यन्नपैशङ्कं निरङ्कुशः । प्रपातयन्ति संसारावर्तगर्ते जगत्त्रयीम् ॥१०७॥ अनिरुद्धमनस्कः सन् योगश्रद्धां दधाति यः । पद्भ्यां जिगमिषुर्ग्रामं स पङ्गुरिव हस्यते ॥ १०८॥ मनोरोधे निरुध्यन्ते कर्माण्यपि समन्ततः । अनिरुद्धमनस्कस्य प्रसरन्ति हि तान्यपि ॥ १०९ ॥ मनःकपिरयं विश्वपरिभ्रमणलम्पटः । नियन्त्रणीयो यत्नेन मुक्तिमिच्छुभिरात्मनः ॥ ११०॥ तदवश्यं मनः शुद्धिः कर्तव्या सिद्धिमिच्छता । तपः श्रुत-यमप्रायैः किमन्यैः कायदण्डनैः ? ॥ १११ ॥ मनः शुद्ध्यैव कर्तव्यो राग-द्वेषविनिर्जयः । कालुष्यं येन हित्वाऽऽत्मा स्वस्वरूपेऽवतिष्ठते ” ॥ ११२ ॥ श्रुत्वेति देशनां भर्तुर्बहव: प्राव्रजन् जनाः । स्वयम्भूप्रमुखाः पञ्चत्रिंशद्गणभृतोऽभवन् ॥ ११३॥
"
१. कुरुदेशस्य राजा ।। २. शक्रस्य पश्चात् ॥ ३. भूयो भूयोऽपि तं हे. ॥४. मोक्षस्वामिनम् ॥५. त्वां नुमः खंता ॥। ६. चतुर्दशानां महारत्नानां समाहारः ।। ७. ज्ञानदर्शनचारित्ररूपां रत्नत्रयीम् ॥ ८. ध्याता ।। ९. कैवल्यं एकाकित्वमिति विरोध: केवलज्ञानमिति तत्परिहारः ॥ १०. विश्वानुरागम् ।। ११. रक्षित्रे ।। १२. इन्द्रे ॥ १३.समर्था॥१४.इन्द्रियोर्मिजयेन ऊर्जिता तेजस्विनी ॥ १५. अनपायिनी ॥ १६. मोक्षमार्गप्रकाशिनी ।। १७. कथिता ।। १८. यद् यस्मात् कारणात् मनसः शुद्धौ सत्यामविद्यमाना अपि गुणा भवन्ति, मनः शुद्धौ चाऽसत्यां विद्यमाना अपि गुणा न भवन्ति ॥ १९. महावायुः ॥ २०. मन एव क्षपाचरो राक्षसः ॥ २१. निःशङ्कम् ।। २२. पञ्चमहाव्रतप्रधानैः ॥
७३
For Private Personal Use Only